У МАЛАДЗЕЧНЕ ТАК ГАСЦІННА І САРДЭЧНА…
Нататкі пра Нацыянальны фестываль беларускай песні і паэзіі
Ш тогод на пачатку чэрвеня Маладзечна, якое мясцовыя жыхары часам з любоўю называюць «горадам сонца і феерверкаў», нібыта рашае схамянуцца, выйсці са стану звыклай будзённасці. На галоўных вуліцах з’яўляюцца яркія расцяжкі, рэкламныя тумбы аблепваюць афішамі. Нязвыклая мітусня назіраецца на цэнтральнай плошчы і на «брадвеі» – вуліцы Прытыцкага, дзе ўвішныя хлопцы ўладкоўваюць гандлёвыя палаткі ўсіх колераў і адценняў. Ажыўлена ў парку імя Перамогі, каля Летняга амфітэатра. Больш, чым калі, машын ля Палаца культуры, а дзверы там, здаецца, увогуле не зачыняюцца. Усё гэта, як жартуюць маладзечанцы, бясспрэчныя прыкметы таго, што галоўная для горада падзея – Нацыянальны фестываль беларускай песні і паэзіі – вельмівельмі блізка. Для многіх мясцовых жыхароў гэтае свята музыкі і паэзіі ўжо як уласны дзень нараджэння: жывеш спакойна амаль цэлы год, потым пачынаеш пра яго думаць і нарэшце ліхаманкава рыхтавацца, спадзеючыся на падарункі і прыемныя сюрпрызы.
багатая і надзвычай цікавая гісторыя фестывалю: ёсць што ўспомніць, пра каго згадаць, з чаго пасмяяцца.
2021-ы – юбілейны год для аднаго са старажылаў фестывальнага руху на Беларусі: сёлета фестываль пройдзе ў 20-ы раз. Прыгожа і сімвалічна – «20-ы ў 2020-м» – не атрымалася праз пандэмію каранавіруса. Мінулай вясной яшчэ была досыць няпэўная сітуацыя і, параіўшыся з медыкамі, арганізатары вырашылі не рызыкаваць здароўем людзей – фестываль перанеслі. Зрэшты, у гэтым, на іх думку, ёсць і станоўчы момант: з’явілася больш часу не толькі грунтоўна падрыхтавацца да сёлетняга фэсту, але і разабрацца з мноствам «дробязных» арганізацыйных і творчых пытанняў, да якіх з розных прычын не даходзілі рукі раней. З нагоды 20-годдзя фестывальная дырэкцыя рыхтуе адмысловыя сюрпрызы. Тут нам пад сакрэтам паведамілі, што юбілейная тэматыка будзе лейтматывам сёлетняга свята беларускай песні і паэзіі. Яна ўвасобіцца ў арыгінальным афармленні сцэнічных пляцовак, адлюструецца ў змесце канцэртных праграм і паэтычных сустрэч. Што ж, багатая і надзвычай цікавая гісторыя фестывалю: ёсць што ўспомніць, пра каго згадаць, з чаго пасмяяцца…
«Цяпер, калі фестываль мае „свой“Летні амфітэатр, у параўнанні з тым, што было раней, – гэта неба і зямля».
Яфім Ідэльчык расказвае пра першыя фестывальныя гады. У той час ён працаваў у Маладзечанскім гарвыканкаме і займаўся падрыхтоўкай і арганізацыяй свята беларускай песні і паэзіі – укладваў усю душу. «Мы, супрацоўнікі выканкама, тады шмат чаму вучыліся, бо такое грандыёзнае мерапрыемства арганізоўвалася ўпершыню, – гаворыць Яфім Аронавіч. – Безумоўна, для горада гэта была неардынарная і знакавая падзея, якая ўрэшце стала яго іміджам, гісторыяй, лёсам». Маладзечна тады ці не ўпершыню багата ўпрыгожылі святочнай ілюмінацыяй, замовілі шыкоўны феерверк. Фестываль праходзіў на гарадскім стадыёне на восем тысяч месцаў – іншых прыдатных пляцовак у горадзе проста не было. Усе тры фестывальныя дні яго трыбуны былі поўныя. «Цяпер, калі фестываль мае„свой“Летні амфітэатр, у параўнанні з тым, што было раней, – гэта неба і зямля, – усміхаецца Ідэльчык. – Перамены ашаламляльныя». Але што да «ўнутранага» фармату, то, на думку суразмоўцы, як было свята, так яно і застаецца. Шукаць новыя формы заўсёды трэба, лічыць Яфім Аронавіч, але Нацыянальнаму фестывалю беларускай песні і паэзіі няма патрэбы занадта гнацца за знешнімі эфектамі і быць падобным да нейкіх іншых мерапрыемстваў, магчыма, больш яркіх і маштабных. За многія гады тут удалося стварыць непадробную атмасферу камернасці і душэўнасці, і яе варта
берагчы, умацоўваць. Фестывалю не абавязкова нагадваць «камбінат мерапрыемстваў», каб заваяваць глядацкую аўдыторыю. Людзі, як мяркуе Ідэльчык, заўсёды душой пацягнуцца да свайго, беларускага – ці то музыкі, ці то паэтычнага слова альбо творчасці народных умельцаў. Зрэшты, гэта адна з галоўных мэт свята ў Маладзечне – далучыць насельніцтва краіны да нацыянальных каштоўнасцей, беларускай музыкі, паэзіі і мовы. «Шыкоўнае з першай да апошняй хвіліны свята. Маладзечанцы падарылі свету і сабе сапраўдны фэст, сапраўднае агульнанароднае музычнае свята. І не толькі музычнае», – пісала прэса пра першы фестываль. Адным з яркіх момантаў стала выступленне канцэртнага аркестра пад кіраўніцтвам маэстра Міхаіла Фінберга. Цяпер гэта традыцыя: маладзечанскі форум цяжка ўявіць без новай праграмы слыннага музычнага калектыву. Але калі гэтаму «рытуалу» можна толькі парадавацца, то яшчэ адна традыцыя, народжаная ў першыя гады, у літаральным сэнсе падмачыла не адну фестывальную дзею – дождж, беларускі чэрвеньскі дождж! Аднойчы праз яго – праліўнога, як з вядра – дачасна завяршылі цырымонію закрыцця і, натуральна, прамую тэлетрансляцыю (раней гледачы маглі назіраць за галоўнымі фестывальнымі падзеямі ў прамым эфіры). Мноства парасонаў у глядзельнай «зале» на цэнтральный плошчы горада, а з 2011 года ў Летнім амфітэатры, сталі звыклым атрыбутам нацыянальнага свята. Праўда, апошнія гады на радасць арганізатарам, шматлікім гасцям і гледачам «дажджлівая» традыцыя дае збой.
дзякуючы падтрымцы Прэзідэнта аляксандра лукашэнкі фестываль атрымаў статус нацыянальнага і агульнадзяржаўнага культурнага свята.
Гран-пры першага фестывалю заваявала цудоўная вакалістка Алена Саўленайтэ. На жаль, нам не ўдалося адшукаць яе праз 28 гадоў пасля трыумфу. А вельмі хацелася даведацца, як склаўся далейшы жыццёвы і творчы лёс таленавітай спявачкі. «Па-над белым пухам вішняў» на словы Максіма Багдановіча ў яе пяшчотнапразрыстым выкананні дагэтуль згадваюць аматары
беларускай песні. І ў артыстычным асяродку часам жартуюць, што Саўленайтэ пашанцавала больш за ўсіх: паехала з фестывалю на «жыгулях», якія ёй уручылі як уладальніку Гран-пры.
«Родны фестываль, які назаўжды ўвайшоў у творчы лёс».
Старт быў добры, але трэба прызнаць, што да 2001 года фестывальная гісторыя выглядае неяк «неўпарадкавана». То яго раптам праводзяць у Мінску, то праз тры гады, то толькі адзін дзень… Пераломны момант настаў у 2001 годзе: дзякуючы падтрымцы Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі фестываль атрымаў статус нацыянальнага і агульнадзяржаўнага культурнага свята. Варта адзначыць, што кіраўнік дзяржавы бываў тут і заўсёды дасылае вітальныя адрасы ўдзельнікам і гасцям, іх з галоўнай сцэны зачытваюць высокія службовыя асобы. Гэтая ўвага і канкрэтная дапамога спрыялі ўдзелу ў свяце беларускай песні і паэзіі найлепшых майстроў музычнага і паэтычнага мастацтва, выбітных дзеячаў айчыннай культуры. У 2011 годзе, калі ў Маладзечне з’явілася сучасная сцэнічная пляцоўка – Летні амфітэатр, было вырашана праводзіць фестываль штогод. Можна сказаць, з таго часу пачаўся новы адлік гісторыі нацыянальнага фэсту. Да гонару арганізатараў, кожны фестываль нечым адметны: наўрад ці можна папракнуць іх сляпым «плагіятам» мінулых напрацовак. Свята беларускай песні і паэзіі ў Маладзечне вызначае і тое, што забаўляльны складнік не дамінуе над імкненнем пазнаёміць шырокую публіку з самабытнай нацыянальнай культурай, багатай музычнай і паэтычнай спадчынай, адкрыць для яе новыя імёны. У гэтым ёсць пэўная рызыка, бо, маючы дзяржаўную падтрымку, фестываль усё ж разлічвае і на глядацкі фінансавы ўнёсак. Ці шмат людзей прагаласуе ўласным рублём за беларускіх выканаўцаў і калектывы, ці не будуць раздражняць вока «белыя плямы» ў глядацкіх радах Летняга амфітэатра? – упэўнены, гэта вельмі клапоціць фестывальную дырэкцыю. Выйсце тут адно. Не, не адміністрацыйны рэсурс, як, магчыма, падумаюць некаторыя чытачы. Заўсёды «ратуе» якасць фестывальнага прадукту, якую ў Маладзечне трымаюць на высокім узроўні. Як гэта робіцца, тэма для асобнай журналісцкай публікацыі – столькі тут арганізацыйных і творчых нюансаў. Бясспрэчна адно: прафесійная і зладжаная праца фестывальнай дырэкцыі (чытай – Маладзечанскага Палаца культуры) на чале з яе кіраўніком Святланай Сарока, здараецца, стварае цуды. Пра яшчэ адзін сакрэт поспеху Нацыянальнага фестывалю беларускай песні і паэзіі вельмі добра сказаў заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі Алег Елісеенкаў: – Унікальны маладзечанскі глядач – удзячны, прыязны, патрабавальны, з добрым музычным густам! ён выхаваны ў шыкоўным культурна-музычным асяроддзі, і роля фестывалю тут таксама немалая.
Вядомы кампазітар кажа, што для яго гэта падзея, якую заўсёды чакае. «Родны фестываль, які назаўжды ўвайшоў у творчы лёс», – заяўляе Елісеенкаў.
Забаўляльны складнік не дамінуе над імкненнем пазнаёміць шырокую публіку з самабытнай нацыянальнай культурай, багатай музычнай і паэтычнай спадчынай, адкрыць для яе новыя імёны.
Разважаем над тым, чаго не хапае нацыянальнаму музычнаму форуму. – Як і кожнаму фестывалю, добрага бюджэту, – усміхаецца суразмоўца. – Каб была магчымасць увасабляць самыя смелыя творчыя задумкі. Канцэртныя праграмы адкрыцця і закрыцця – галоўныя падзеі. Але да іх, паміж імі і нават пасля іх – мноства іншых: творчыя сустрэчы, канцэрты майстроў мастацтваў і самадзейных артыстаў у горадзе і ў маладзечанскіх вёсках, паэтычныя чытанні, круглыя сталы, выставы дэкаратыўна-прыкладнога і выяўленчага мастацтва народных майстроў і ўмельцаў, спектаклі вядучых тэатраў краіны і шмат яшчэ розных праектаў, якія напаўняюць два-тры чэрвеньскія дні непадробнай атмасферай святочнай узрушанасці. Нацыянальны конкурс маладых выканаўцаў беларускай эстраднай песні ў гэтым пераліку займае асаблівае месца. Канкурсанты (звычайна тры чалавекі ад кожнай вобласці і Мінска) праходзяць тры этапы творчага выпрабавання, два з якіх адбываюцца непасрэдна на фестывалі. Хто трапляе ў трэці тур, мае гонар выступіць на галоўнай пляцоўцы ў гала-канцэрце адкрыцця. Тады ж завяршаецца галоўная фестывальная інтрыга: абвяшчаецца імя ўладальніка Гран-пры. Пяць гадоў таму Гран-пры і галоўную фестывальную ўзнагароду – прыз імя Уладзіміра Мулявіна (хрустальную гітару) – атрымаў прадстаўнік Мінскай вобласці Аляксандр Саванец. Ці стаў «Маладзечна-2016» для маладога выканаўцы тым самым шчаслівым днём, калі назаўтра прачынаешся знакамітым, і якую ролю ён меў у яго творчым жыцці?
«Жадаю, каб фестываль, захоўваючы свой непаўторны твар, стаў больш маштабным, на які захочацца прыехаць і застацца на пару дзён».
– Усё добра склалася, – чую ў тэлефоннай трубцы знаёмы голас. – Глабальных змен не адбылося, тым не менш фестываль даў пэўны статус: мяне пачалі запрашаць да ўдзелу ў вялікіх канцэртных праектах. Аляксандр працуе ў Маладзёжным тэатры эстрады. Лічыць, што Нацыянальны фестываль беларускай песні і паэзіі трэба максімальна падтрымліваць і прасоўваць, яму бракуе пакуль увагі тэлеканалаў і друкаваных СМІ, інтэрнэт-рэсурсаў.