Даем зямельцы ў дар грошы, каб быў ураджай харошы!
На гэтай прыгожай зямлі бытуе свята, якое ўключана ў Дзяржаўны спіс гісторыкакультурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.
Цэнтральная вуліца Стаўбуна яшчэ больш расквітнела ад яркіх народных убораў жанчынак розных узростаў. Кінуліся ў вочы і прыгожыя хусткі ўсіх бабуль, што рушылі сюды, да сельскага Дома культуры, асяродка збору ўдзельнікаў. Галоўкі дзетак, як яркія сланечнікі, радавалі цягаценнем да свайго, роднага. Увагу і кабет, і малечы, і дзядуль залатога веку захапілі дроны, што ўзляцелі, як нязвыклыя птушкі над карагодам у цэнтры паселішча, святкаваць з вяскоўцамі. Шырока, велічна загучала песня ў выкананні калектыву «Стаўбунскія вячоркі» пад кіраўніцтвам загадчыцы СДК Святланы Парашчанкі. Як здорава выцягваюць мелодыю тутэйшыя зоркі: ветэраны калектыву 80-гадовыя Улляна Аніськова і Ганна Чуяшова, ім добра падцягваюць студэнты і выкладчыкі Беларускага дзяржаўнага інстытута культуры і мастацтваў, усё
новыя ўдзельнікі і госці з усіх ваколіц аграгарадка:
Ты ідзі, страла, ды ўздоўж сяла, Ты не бей, страла, добра моладца. Па тому моладцу некаму плакаці: Сястра маленька,
матка старанька, Жана молада каля горада,
А йдзе маць плача – там рака цячэ… Адметная манера гэтых спеваў – рэфрэны, нібы галашэнне, з працяглым у-у-у. І кожная з песень рэпертуару бярэ за душу, бо яны спакон веку гучаць тут. «Колькі жыве Стаўбун, столькі і наш абрад, ён ні адзін год не перапыняўся!» – з гонарам дзеліцца ветэран культуры Святлана Парашчанка.
А песні ўцягваюць у сваё рэчышча народнага жыцця. І гэтак балесна, і адначасова як вельмі сучасныя сюжэты гучыць: «Жана мужа не ўзлюбіла, яму травачкі купіла», «Не з кім у садзе лён убраці…»
– Гэты абрад пад аховай дзяржавы зафіксаваны ў Казацкіх Балсунах, – зазначае метадыст Веткаўскага цэнтра культуры і народнай творчасці Аліна Кірбай. – Паколькі ў сувязі з эпідсітуацыяй, міграцыяй насельніцтва там засталіся толькі чатыры яго носьбіты, мы клапоцімся перадаць у дзяржаўны спіс нематэрыяльнай духоўнай спадчыны ўсе яго адметнасці і з іншых вёсак раёна, дзе яго спраўлялі: Янова, Стаўбун, Пералёўка, Неглюбка. Галоўная наша мэта – каб традыцыя падтрымлівалася і жыла!
…Народнае шэсце скіроўвае на вуліцу Перамогі, і па ўсёй ёй уздоўж аж да поля за машынна-трактарным паркам гаспадаркі. Шарэнгамі клыпаюць старэйшыя ўдзельніцы гурта, бо трэба ж дайсці да таго запаветнага сёлетняга поля, пакачацца па жыце, закапаць у зямельку манеткі ці яркія гузікі…
І так марыцца, каб маланкі і ўсялякія беды-нягоды абыйшлі Стаўбун і ўсю зямлю нашу, каб пасевы набіраліся моцы, наліваўся золатам кожны каласок, каб добра радзіла жыта, быў шчодры каравай увосень, заможным і шчаслівым было жыццё ў кожнай хаце.