Камфортных дамавін майстар
Так на Кармяншчыне ў пачатку дваццаць першага стагоддзя называлі аднаго сталяра, з якім мне захацелася пазнаёміцца.
Калі Якаў Іванавіч назваў сваё прозвішча, я спытаў, ці не з Чачэрскага ён раёна? Адтуль, быў адказ. Землякі, значыць. Слова за слова, і выявілася, што я ведаю яго стрыечных братоў. Гутарка на побытавыя тэмы пайшла на больш даверлівы лад, і падалося, што ў майго новага знаёмага не толькі пульсуе творчая гаспадарчая жылка, але што ён – чалавек з гумарам.
– У мяне, – вымавіў ён з усёй сур’ёзнасцю, – універсітэцкая адукацыя. Як у Максіма Горкага – школа жыццёвых універсітэтаў. Я не заканчваў ніякіх курсаў ці рамёсных вучылішчаў, але з’яўляюся мулярам, бляхаром, цесляром, сталяром. Без усякіх чарцяжоў, а проста на вока магу выконваць адмыслова такія работы, якія многім спецыялістам з адпаведнай адукацыяй не пад сілу. Якіх толькі заказаў не даводзілася рабіць – рамы, дзверы і іншыя рэчы, і будаваць хаты, лазні, хлявы.
– А дамавіны?
– Былі яны, але іх не лічыў.
Памятаю толькі адно: ніколі і нікому загадзя іх не рабіў. Марыя Рыгораўна, жонка мая – выключэнне. І я – таксама. У згодзе з ёй пражыў я 57 гадоў, і пайшла яна на той свет пасля дзевяці гадоў невылечнай хваробы. А труна для яе, якая чакала свайго колькі гадоў, была вельмі прыгожая.
– А ваша дамавіна якая? – Добрая такая, надзейная. Два метры ў даўжыню пры маім росце ў метр семдзесят два сантыметры. Шырыня ў галавах – семдзесят сантыметраў пры шырыні плячэй у 49 сантыметраў, а ў нагах паўметра. Глыбіня труны 32 сантыметры. Ну і накрыўка на яе, адпаведна. Прасторна буду ляжаць там, камфортна і пераварочвацца як хачу, пакуль душа на неба не паляціць.
Аб гэтым гаспадар хаты гаварыў усміхаючыся, і паўсур’ёзна і паўжартам, а потым расказаў, як адна маладзіца наваражыла, што пасля смерці жонкі яму наканавана дзесяць гадоў, на што, як ён выказаўся, і ўзяты быў курс. А тут нечакана хвароба ўзвалілася і так прыціснула, што адной нагой стаяў у магіле. Дзякуй дактарам, аперацыю хірургічную зрабілі, выратавалі. Ён падумаў тады: а калі наскочыць смерць раптоўна, хто хаваць будзе ды ў яшчэ абы як збітай труне халтуршчыкамі з камбіната бытавога абслугоўвання? Такіх майстроў, як ён сам, ва ўсёй акрузе днём з агнём не знойдзеш, вось і зрабіў сабе дамавіну, за чатыры гадзіны справіўся. Люксавая. Касцюм купіў новы, картуз. Усё як мае быць.
Восемдзесят два гады чалавеку, на якія ён не выглядае аніяк. Каржакаваты, моцна збіты, мускулісты. Жыве адзін, шчыруе ў працы. Агарод – пятнаццаць сотак, багата бульбы ў той год вырасла, а зараз зелянее-кусціцца рапс. Тут жа на агародзе цяпліца і лазня, а ў полі яшчэ дзесяць сотак. У хлеўчуку шэсць курэй і певень. Сапраўдная гордасць гаспадара – сталярная майстэрня, стругальны і даўбёжны станкі, цыркулярная піла, наждачная ўстаноўка, шматлікі інструмент. У хаце два тэлевізары, радыё, мэбля, якую рабіў ён сам. Усяго хапае, а шкадаванне адно: няма жонкі Марыі Рыгораўны. Зараз вось камерсанты хочуць купіць у яго ўсё начынне сталярнай майстэрні. Дудкі! Самому патрэбна.
– А можа і варта было б прадаць, – выказваю я сваё меркаванне, – старасць усё ж.
Якаў Іванавіч глядзіць на мяне з нейкім, як падалося, спачуваннем, а потым кажа: а хочаш, адкрыю адну тайну. Хачу, ківаю я галавой у знак згоды.
– А ў мяне ж нявеста ёсць, – голас яго стаў цёплы, – у суседняй вёсцы. На пятнаццаць гадоў маладзейшая за мяне. Жонка майго былога таварыша, які, як і Марыя Рыгораўна, таксама спіць у сырой зямельцы. Дык вось, мы дамовіліся, што яна прадасць сваю хату і пяройдзе да мяне жыць. Будзе займацца гаспадаркай, а я – сталярнічаць, як і раней. Ох і дамавіну я ёй зраблю! А як буду паміраць, адпішу на яе і сваю хату і ўсё, што ў мяне ёсць, бо ў нас з Марыяй Рыгораўнай дзяцей не было.
Калі я развітваўся з Якавам Іванавічам, жадаючы яму доўгіх гадоў жыцця на гэтым свеце, ён па-змоўніцку падміргнуў мне і спытаў, ці хачу я свайго даўгалецця. Вядома ж, быў адказ.
– Тады загадзя заказвай дамавіну, – зусім па-маладому і гарэзліва засмяяўся стары. – Бо сама смерць, як бачыш, пасуе перад ёй.
Ну што ты возьмеш з гэтага бадзёрага гумарыста…