Магазін адзення магазіна
На месцы сённяшняга «Вернісаж», скрыжаванні знаходзіцца на што Ленінскай вуліц таксама Кастрычніцкай, і магазін, які астраўчане быў называлі «Трыкатаж», чамусьці былі і іншыя хоць у ім аддзелы.
– У магазін было два ўваходы: з боку вуліцы Кастрычніцкай вёў на першы паверх, і з боку двухпавярховага жылога дома, што стаіць ля «Вернісажа» на вуліцы Ленінскай , – на другі паверх. На першым – знаходзіліся аддзелы адзення (для дарослых) і дзіцячы свет. На другім – уцэненых тавараў і трыкатажу – у ім прадавалі вязаныя рэчы і для дарослых, і для дзяцей.
Я працавала ў дзіцячым аддзеле. Мы прадавалі толькі швейныя вырабы: ад пялёнакраспашонакпаўзункоў, канверцікаў для нованароджаных да падарункавых набораў для немаўлят – гэтыя тавары ляжалі выключна за прылаўкам, каб пакупнікі рукамі не мацалі, разглядаючы; сукенкіштаныкурткі на старэйшых дзяцей, па 44ты памер уключна, размяшчалі на зале.
Магазін працаваў без выхадных, з 10.00 да 19.00 з перапынкам на абед з 14.00 да 15.00, таму прадаўцы хадзілі пазменна. А ў дзень прывозу (тады аддзел закрывалі на прыём тавара) на работу выходзілі ўсе. Бо трэба было ўсё пералічыць, каб сыходзілася па дакументах, зрабіць выкладку, а яшчэ да кожнай вешалкі прычапіць бірку, дзе ўказаць памер, цану, а на адваротным баку паставіць подпіс і нумар па накладной – гэта займала час.
За таварам ездзіла і загадчык аддзела, і прадаўцы. Затаварваліся на аптовых базах станцыі Гудагай, Гродна, Смаргоні, Маладзечна. Калі гаварыць пра вырабнікоў прадукцыі, практычна заўсёды гэта былі беларускія вытворцы. Перад тым як выпраўляцца на аптовую, ніякіх папярэдніх заявак не давалі. Помню, складу спіс патрэбнага і, зайшоўшы на базу, выбіраю тое, што запланавала ўзяць; калі бачыла, што ёсць цікавыя мадэлі ці навінкі, таксама не абмінала іх. Тут усё ўзаемазвязана: будзе добры асартымент – будзе і выручка. Кожнаму аддзелу даводзілі штомесячныя планы, ад іх залежала і зарплата прадаўцоў, таму ў нашых інтарэсах было напаўняць паліцы і зал такімі рэчамі, якія карыстаюцца попытам у пакупнікоў. Дзіцячы аддзел план выконваў заўсёды. Дарэчы, мы лічылі не на калькулятарах, а на звычайных лічыльніках. І сёння помню, як мяне, вучаніцу прадаўца, вучылі калегі прыбаўляцьадымаць на драўляных касцяшках гэтай ручной «машынкі». (Смяецца.) І інкасацыя па магазінах не ездзіла, а выручку штодзень насілі здаваць у ашчадкасу.
Дакладна ведаю, што адкрылі наш аддзел у ліпені 1977 года, а закрылі ў кастрычніку 1984га.
з боку Калі глядзець
будынак Астравецкага колішняга піянераў і раённага дома
ў размяшчаўся школьнікаў
ад дарожкі, скверы злева што вядзе да сярэдняй
быў невялікі школы №2. Гэта
у якім да драўляны дамок,
раённы аддзел гэтага месціўся
асветы. народнай Дырэктарам папярэдніка сённяшняга Астравецкага цэнтра творчасці дзяцей і моладзі працавала Тэрэса Драган:
– Мяне прызначылі ў 1990м, а ўжо праз год – у 1991м – установу перайменавалі ў Астравецкі дзіцячаюнацкі цэнтр. (Хоць назву і змянілі, але ў памяці астраўчан менавіта той будынак так і застаўся Домам піянераў. – Заўв. аўт.)
Працаваў ён штодзень, у тым ліку і ў нядзелю – акрамя заняткаў гурткоў, праводзілі і мерапрыемствы для дзяцей, якія з задавальненем прыходзілі, нягледзячы на тое, што выхадны. Кіраўніцтва не абавязвала нас арганізоўваць такі нядзельны адпачынак, мы кіраваліся інтарэсамі выхаванцаў і магчымасцямі педагогаў. Паколькі школьнікі вучыліся ў дзве змены, у буднія дні гурткі працавалі і ранкам, і вечарам.
Прыгадаю некаторых работнікаў і аб’яднанні па інтарэсах, якія функцыянавалі ў час майго дырэктарства. Дэкаратыўнапрыкладному мастацтву – вязанне, макрамэ, вышыўка, габелен, лепка з гліны і пластыліну, фларыстыка, саломапляценне, бацік – вучылі Юлія Тумкевіч, Ганна Папкова, Данута Петрык, Святлана Праказава, Наталля Рэвака. Выяўленчае мастацтва: малюнак выкладала Аляксандра Каваленка (цяпер – Букель), Ганна Папкова рыхтавала па гэтым накірунку дзяцей для паступлення. Авіямадэліраванне вёў Уладзімір Бадрыцкі. Дрэваапрацоўкай займаўся Пётр Кара1-шы рад (злева направа): Вольга Штура, Галіна Неціоўская, Тэрэса Драган, Раіса Кацікава; 2-гі рад (злева направа): рэвізор, які курыраваў работу гурткоў, Наталля Рэвака, Пётр Каранеўскі, Ніна Рудзь, Таццяна Граблеўская
неўскі, разьбе па дрэве вучыў Сяргей Папкоў. Ваеннае мадэляванне выкладаў Барыс Праказаў. Кіраўнікамі харэаграфічных гурткоў былі Тамара Батура (народны танец) і Алена Уласенка (сучасны танец). Вакалам з дзецьмі займаліся Аляксандр Альховік і Аляксандр Якіменка. Клуб інтэрнацыянальнай дружбы вяла Раіса Кацікава, а Ніна Рудзь і Галіна Неціоўская – клубы для падлеткаў. Таццяна Граблеўская займалася з выхаванцамі краязнаўствам. Спартыўныя накірункі былі за Аляксеем Маргужам – бокс, Эдуардам Лакевічам – шашкі… Намеснікам па гаспадарчай дзейнасці працавала Антаніна Мялешка. Да слова, ацяплялі Дом піянераў печкамі – за гэта адказвала сямейная пара Дарашкевіч: муж працаваў у нас рабочым, а жонка прыбіральшчыцай.
У пачатку навучальнага года нашы педагогі рабілі так званую рэкламу: хадзілі ў школы, расказвалі дзецям пра свае гурткі, запрашалі запісвацца на іх, настаўнікі цэлымі класамі прыводзілі вучняў да нас, «працавала» і сарафаннае радыё.
Акрамя арганізацыі занятасці дзяцей Дом піянераў аказваў метадычную дапамогу ўстановам адукацыі па вядзенні пазашкольнай работы – метадыст Ніна Козіч адказвала за гэты накірунак, быў яшчэ метадыст па гуртковай рабоце – ім у розныя часы працавалі Галіна Неціоўская, Валянціна Дземеш. А дзесьці ў годзе 1995м увялі стаўку сацыяльнага педагога – ім стала Галіна Паўлаўна (Неціоўская. – Заўв. аўт.). Нашы спецыялісты займаліся выданнем метадычных дапаможнікаў, распрацоўкай мерапрыемстваў
– У тым доме, куды перасялілі кухню, спярша была бальнічная бухгалтэрыя, потым ім узвялі будынак ля паліклінікі, а ў старым зрабілі «малочку».
Нас там працавала ўсяго 2 работнікі – я ды Галя Грыгель, хадзілі з напарніцай пазменна: два праз два дні. Усё рабілі самі: былі і за справавода, і за повара, і за раздатчыка, і за стэрылізатара, і за грузчыка, і за качагара, і за прыбіральшчыка… – нялёгка даводзілася, але ўсё паспявалі. (Усміхаецца.)
Чатыры раніцы, а ты ўжо на месцы: трэба ж печкі распаліць. А потым выпраўляліся па малако на ферму, ездзілі за ім на машыне «хуткай дапамогі» ў Слабодку. Самі і загружалі, і разгружалі 40літровыя біклагі – да 10 штук бралі, мала свае, дык яшчэ і харчблокаўскія трэба было забраць. Добра, вадзіцелі заўсёды падсаблялі.
Калі малако дастаўлена на месца, пачыналася яго апрацоўка і «фасоўка»: пракіпяціць, паразліваць па бутэлечках згодна з заяўкамі (па 30, 50, 70, 100, 200 грамаў…) і закупорыць непрамакальнай паперай. Апрацоўвалі малако на пліце ў вялікіх каструлях, а пазней для кухні закупілі спецыяльный кацёл для кіпячэння. Да слова, мы і кашкі ўсялякія рабілі: і манную, і грэчневую, і рысавую – адварыш крупы да поўнай гатоўнасці, а тады адкідаеш на друшляк ці на нацягнутую на каструлю марлю і праціраеш іх у малако. Кашу рабілі вызначанай кансістэнцыі, яна ранжыравалася па працэнтнасці: 3%, 5% ... – немаўляткам радзейшая, старэйшым – гусцейшая. Пазней сумесі для кармлення сталі рабіць – з гатовых парашкоў, у
асноўным гэта былі «Малыш», «Малютка»… Нават пячэнне выдавалі, яго са склада атрымлівалі.
Асобна размяшчалася памяшканне для стэрылізацыі тары і пакой выдачы гатовага харчавання.
Рабілі і тваражкі, калі аддзяленні давалі такі заказ, праўда, гэта адбывалася нячаста, толькі калі мелі закваску – яе прывозілі з Гродна.
Прыходзілі за малаком і бацькі немаўлятак – атрымлівалі яго бясплатна, па рэцэпце, выпісаным участковым педыятрам. Разлівалі малако ў слоікі.
Спярша малочнае харчаванне на бальнічныя аддзяленні разносілі работнікі кухні. Саставім у пялёнкі патрэбную колькасць бутэлечак, звяжам – і пайшлі раздаваць. А пасля гэта зрабілі абавязкам санітарачак аддзяленняў, якія забіралі падрыхтаваныя «вузельчыкі». Стабільна абслугоўвалі радзільнае, дзіцячае аддзяленні, заказвалі малако і іншыя – для малышоў, якія трапілі на лячэнне.
Закончыш раздачу, сабярэш тару – і нясеш яе на апрацоўку: усё павінна быць вымыта – не машынай, а ўручную, пастэрызавана і высушана да раніцы.
Калі дзіцячае харчаванне стала з’яўляцца ў магазінах, работы ў нас паступова змяншалася. Так, замест 10 біклаг малака толькі 2 перапрацоўвалі, бо паступала менш заказаў. Паціху малочная кухня аджывала сваё – і ў выніку яе закрылі. Гэта быў 2009 год. Мяне перавялі ў кардыялагічнае аддзяленне – працавала, як і на «малочцы», санітаркай.
Рыта ДРЭМА.
да летняй аздараўленчай кампаніі. А вось што тычыцца дзіцячых грамадскіх аб’яднанняў, перыяд 90х характарызаваўся ідэалагічным вакуумам: піянерскія і камсамольскія арганізацыі перасталі існаваць, у школах пачалі рабіць упор на хрысціянскія каштоўнасці.
Штогод на вобласць мы адпраўлялі лепшыя работы нашых выхаванцаў – у асноўным па выяўленчым і дэкаратыўнапрыкладным накірунках. А потым да нас прыехалі гродзенскія метадысты.
Яны пазнаёміліся з установай, паглядзелі, як арганізавана работа, і прапанавалі зладзіць выставу нашага Дома піянераў у абласным Палацы піянераў. Дарэчы, мы былі першымі ў вобласці (калі не памыляюся, 1994 год), хто так маштабна прэзентаваў талент сваіх выхаванцаў. Да сённяшняга часу помню, як калегі з іншых раёнаў падыходзілі да стэнда, дзе змяшчалася наша візітоўка, і недаўменна пыталі: гэта вы працуеце ў такім дамку? (Смяецца.) Канешне, у параўнанні з тымі ж Ашмянамі ці Лідай, якія мелі шыкоўныя двухпавярхоўныя будынкі, здзіўляцца было чаму.
І тым не менш, умовы ніяк не ўплывалі ні на якасць работы педагогаў, ні на цікавасць да заняткаў нашых выхаванцаў. Дзеці да нас хадзілі ахвотна, часам у памяшканні месца не хапала, каб змясціць усіх жадаючых. Яшчэ не скончылася работа аднаго гуртка, а ў калідоры ўжо стаяла ў чаканні наступная група.
Праблему перанапоўненасці часткова вырашылі дзесьці ў 19951996 гадах, калі нам перадалі будынак (таксама гэта быў невялікі драўляны дом), які калісьці стаяў на тэрыторыі сярэдняй школы №2 – справа ад будынка пачатковай школы.