«Суседнія» дні, а такія розныя…
Год даўно падзелены на дні, дні — на гадзіны, яны — на хвіліны, на імгненні, яшчэ на нейкія абавязковыя для зямлян адзінкі часу. Але ніхто не мае ўлады над апошнім днём года, акрамя са мога чалавека — з яго досведам і звычкамі, з яго бяскрыўдным дзівацтвам і ўпартым жаданнем сустрэць яго незвычайна, крэа тыўна. Сустрэць так, каб запомніў ся на ўсё жыццё. Нехта сыходзіць з дому, ідзе ў госці, бо хочацца кампаніі, яшчэ нейкіх «прэферэн цый», іншыя адразу з за навагод няга стала бягуць да гарадской ёлкі, прыхапіўшы пляшку і нешта з закускі, каб там употай, ціскаючы бутэрброды і наліваючы з натапы ранай кішэні «гаючую» вадкасць, глынуць з сябрамі, а нехта сядзіць ля тэлевізара і пад успышкі спо лахі феерверкаў глядзіць «Каўказ скую палонніцу…» ці святочны кан цэрт.
Гэты падзел «да» і «пасля» заў сёды тоіць у сабе нешта загадка ва таемнае. Быццам гэты дзень, 31 снежня, і наступны, першы дзень года, не «суседзі», а з роз ных планет ці адрэзкаў часу. Пад Новы год усе нешта мудрагеляць. Са стравамі — салатамі, заліўнымі языкамі, з селядцом пад «футрам», вэнджанай скумбрыяй, аліўе, яшчэ нечым, можа, нават экзатычным (навошта ж чалавеку інтэрнэт?), з пітвом. І многае пад забаронай: нельга крамзануць да таго, пакуль дазволіць гаспадыня, сабе скры лёк дарагой каўбаскі або чарпа нуць лыжкай салаціку, над якім узвышаецца гожа зладжаны (з чаго, аднаму Богу і гаспадыні вя дома) парсючок, бо год жа Свінні. Адчыніш халадзільнік, працягнеш руку да скрылька каўбаскі на тале рачцы , а тут гаспадыня, нібы з пад зямлі, бо ведае твае «парывы», і яна тут, нібыта трэба ёй нешта з ха ладзільніка. Адторгваеш руку…
— Ну што, скрасці хочаш? Не трэба, на ўсё свой час.
Не просіш, бо ведаеш, што да рэмна. Праўда, бліжэй да полудня дазволяць табе два тры колцы то ненькай, ажно прасвечваецца, той каўбаскі, якую ты раз за год і каш туеш. Яна дарагая, не па кішэні купляць яе часта, кажуць, яшчэ і шкодная яна для страўніка, а пад Новы год гэтай «атруты» дазволіш. Усё ж такі свята!
Раней, калі былі маладыя, хадзілі па гасцях. Бутэльку ў рукі, закускі — і гайда. З гадамі суніма еш сябе, нібы тузаеш за рукаў, да водзіш, што Новы год — гэта свя та сямейнае. Гасцюеш у дачкі, сына, а пасля тыя ж дачка ці сын «падкінуць» табе на 31 снежня сваіх дзетак і «прывяжуць» намёрт ва да хатняга стала. Ты не крыўду еш: чаго не зробіш, на якія ахвяры не пойдзеш дзеля сваіх дзяцей.
Начныя праграмы, феерверкі, чарка скварка, яшчэ чарка, яшчэ, прыходзіць чарга начных званкоў — брату, свату, знаёмым, сябрам. Раней, калі былі маладыя, беглі да гарадской ёлкі. І там была чарка, было столькі гоману і вяселля, што не заўважаў, як збягаў час. Дамоў вярталіся на досвітку. Сёння гэтага няма. Не бяжыш да ёлкі, не шукаеш начных прыгод, але ўсё адно прачынаешся позна. І першая думка, прыкрая, крыўд ная: дзень 1 студзеня пусты, як бу бен. Нібыта і няма яго. Ні на кален дары, ні ў жыцці наогул. Пасопва юць у свае носікі ўнукі, а ты не ве даеш, чым заняць рэштку дня. Су неш нос у халадзільнік, бярэш кол ца каўбаскі, якую некалі забара нялі, і, пакуль жонка дрыхне, на ліваеш келіх гарэлкі. Каўтнеш яе, прыкрую, нясмачную, і адчуеш, як загарыць усё ўнутры. Кажучы па чэхаўску, «адразу са страўніка па ўсяму целу іскры…».
Нездарма кажуць: «З раніцы (ці, як у нашай сітуацыі, бліжэй да 11 дня) вып'еш — і дзень свабодны». І ты адчуваеш гэтую бязважкасць, адчуваеш брыдкую тлумнасць быцця. Словам, пусты дзень. Па думаеш: а ці патрэбны ён наогул чалавеку, гэты першы дзень нова га года?
А тут увальваецца гурба сяброў ці суседзяў, і ты ўжо радуешся гэ таму імгненню, як ніколі за год. Быццам толькі тым і жыў, што чакаў гэтага вясёлага і такога гаманліва га, шумнага застолля.
Але і яно заканчваецца, і насту пае пустэча. Нейкая агідная, да адчаю. Класціся спаць рана, неку ды ісці хлюпотай не хочацца (калі б марозік ды сонца, то іншая спра ва, пабадзяўся б), да кнігі п'яным не горнешся, і ты сядзіш, як лунь, нібы лішні ў гэтым тленным све це…
Затое другі дзень года насыча ны падзеямі. Тым, хто працуе, трэ ба на работу, малым у садкі, а вучні цешацца ад таго, што канікулы і можна заняцца чым хочаш. Пенсі янер, той, хто не працуе, — воль ны, як вецер, ён шчаслівы тым шчасцем, калі нікому нічога не па трэбна. І толькі закране краем думка пра пенсію, якая прыйдзе праз чатыры ці пяць дзён, і трошкі засумуе, што гэтыя чатыры ці пяць дзянёчкаў трэба пасядзець і без каўбаскі, якую даелі ўнукі, і без тых аліўе ці селядца пад «футрам», якія ўпісалі госці ў першы дзень Нова га года…