Стужка часу
Каля Каля 650 650 метраў метраў у у даўжыню даўжыню мае мае вуліца, вуліца, галоўная галоўная для для гасцей гасцей нашага нашага горада, горада, якія якія прыбываюць прыбываюць да нас па чыгунцы
Прагулка з чыгуначнага вакзала па вуліцы Кірава.
Жыццё ўдыхнула чыгунка
Вуліца Кірава працягнулася ад Пры* вакзальнай плошчы да Кіраўскага мос* та. Нягледзечы на невялікую даўжыню, яна мае вялікае стратэгічнае значэнне для горада.
Вядома, што людзі ў Задзвінні сялі* ліся з даўніх часоў. Больш актыўна раён пачаў забудоўвацца на мяжы XVIII–XIX стагоддзяў. Вялікі імпульс развіццю надала пабудова чыгункі, якая праз Полацк у 1866 годзе праляг* ла да нашага горада. У сувязі з гэтай падзеяй былі ўзведзены вакзал (ад яго і пайшла назва вуліцы — Вакзальная) і пастаянны мост праз Дзвіну. Кажучы словамі віцебскага краязнаўца Міка* лая Нікіфароўскага, жыццё стала «іншым, хуткім, як рухомы парай цягнік». Пабудова вакзала паскорыла і адкрыццё моста, які пачаў будавац* ца яшчэ ў мяцежны 1863 год, калі па краі пракацілася паўстанне пад кіраў* ніцтвам Кастуся Каліноўскага. Ён быў адкрыты для руху ў 1867 годзе.
На вуліцы да рэвалюцыі было шмат гандлёвых устаноў. Вядома, што ў 1905 годзе тут адчыніла* ся аптэка абшчыны Чырвонага Крыжа, дзе выдавалася каля 20 тысяч рэцэптаў у год, для бедных існавала 25*працэнтная скідка на лекі.
У пачатку ХХ стагоддзя па ву* ліцы была пракладзена трам* вайная лінія ад плошчы Свабо* ды. Яна ішла да яўрэйскай баль* ніцы. Дарэчы, гэты будынак за* хаваўся. Цяпер у ім знаходзіц* ца станцыя хуткай медыцын* скай дапамогі на вуліцы Касма* наўтаў.
У гонар рэвалюцыянера
У 1930 годзе вуліцы было на* дадзена імя Карла Маркса, але пра* трымалася яно зусім кароткі прамежак часу. 1 снежня 1934 года ў Смольным быў забіты першы сакратар Ленінград* скага абкама УКП (б) Сяргей Кіраў. Гэта падзея паклала пачатак не толькі хвалі масавых рэпрэсій, але і шматлікім пе* райменаванням па ўсім Савецкім Саю* зе. Таму замест прозвішча аўтара тэо* рыі класавай барацьбы ўжо праз 20 дзён пасля трагічнага выпадку вуліца атрымала імя рэвалюцыянера.
Даваенная вуліца была куды вузей* шая за цяперашнюю — усяго крыху больш за 10 метраў. На ёй у 1930*х га* дах пабудавалі цэнтральны трохпавяр* ховы ўнівермаг. У ім прапаноўваўся не толькі багаты выбар тавараў, але і та* кая паслуга, як дастаўка іх на дом. Ён размяшчаўся ў раёне цяперашняга дома № 18.
Быў тут і кінатэатр, у якім у гэты ж час пачаліся першыя сеансы гукавога кіно. Да гэтага яны ішлі пад піяніна.
У «піцерскім» стылі
У час вайны вуліца Кірава была амаль цал* кам разбурана, і прый* шлося яе аднаўляць з нуля. Першым быў буды* нак вакзала, узведзены ў 1954 годзе. Яго аўта* рам стаў вядомы савецкі архітэктар Барыс Мезенцаў. Сярод яго праектаў — вакзалы ў Харкаве і Сма* ленску.
Саму ж вуліцу спраектавалі кіраўнік работ Валянцін Гусеў, а таксама яго ма* ладыя калегі Валянцін Данілаў і Аляк* сандра Папова (неўзабаве з вядомых прычын яна стане Данілавай), якія пры* ехалі ў наш горад пасля сканчэння Кіеў* скага інжынерна*будаўнічага інстытута і працавалі ў праектнай канторы «Бел* дзяржпраект». І архітэктары справілі* ся на выдатна. Нездарма на адным з дамоў ёсць мемарыяльная дошка ў іх гонар.
Вуліца забудавана 4–5*павярхо* вымі дамамі ў стылі гэтак званага са* вецкага ампіру. Кожны будынак мае сваю архітэктуру і асаблівасці. Як пад* казаў мне адзін мясцовы старажыл, калі добра прыгледзецца, можна заўважыць, што ляпніна пад дахамі будынкаў істотна адрозніваецца з розных бакоў магістралі. Справа ў тым, што тагачасным кіраўніком дзяр* жавы Мікітам Хрушчовым быў агучаны курс на ўзвядзенне больш таннага жылля (варта ўзга* даць нават народны тэрмін «хрушчоўкі»), вось будаўнікам і прыйшлося па ходзе эканоміць на прыга* жосці.
Магістраль добра выглядае як з боку вакзала, так і ад мос* та. З Дзвіны яна нечым нагадвае Санкт*Пе* цярбург. Гэта ў пер* шую чаргу фактычна копіі растральных ка* лон на Васільеўскім востраве і будынкі ве* жавага тыпу гатэля «Дзвіна» і інтэрната Віцебскага філіяла Беларускай дзяржаў* най акадэміі сувязі. Па першапачатковай задуме яны павін* ны былі быць са шпілямі.
Будаўніцтва пераважна ішло за кошт прамысловых прадпрыемстваў, ра* ботнікі якіх і засяляліся ў новае жыллё. Кватэры ў новых дамах былі прастор* ныя, з высокімі столямі, цэнтральным ацяпленнем, вадаправодам і каналіза* цыяй.
Дарэчы, архітэктурны ансамбль ву* ліцы Кірава цалкам уключаны ў Дзяр* жаўны спіс гісторыка*культурных каш* тоўнасцяў Віцебска.
Тут вучаць прафесіяналаў
У адным з самых прыгожых будын* каў на вуліцы Кірава размясціўся Віцебскі дзяржаўны індустрыяльна* тэхналагічны каледж. Спачатку з 1956*га да 2010 года тут было ГПТВ № 19 бытавога абслугоўвання. Пасля прайшла рэарганізацыя і аб'яднанне з іншымі навучальнымі ўстановамі. На* рэшце ў 2014 годзе каледж атрымаў сваю цяперашнюю назву.
Тут рыхтуюць кушняроў*раскрой* шчыкаў, аперацыйных лагістаў, вышывальшчыц, майстроў па манікюру і педыкюру, куха* раў, цырульнікаў, швачак, тэхнікаў*тэхнолагаў швейнай вытворчасці. Усе гэтыя прафесіі за* раз запатрабаваныя. Улічваючы эпідэміяла* гічную сітуацыю, тут на* пярэдадні калядных святаў наладзілі выпуск спецыяльных масак, упрыгожаных бліскаў* камі і тасьмой. Пер* шымі іх прымерылі на сябе ўдзельнікі абласнога карнавальнага балю. Прэстыжнае месца жыхарства
Калі першапачаткова жыхары дамоў на вуліцы Кірава былі ад* настайнымі па прафесійнай прыкмеце, дык пазней, вя* дома, яны сталі «перамеш* вацца».
Шыльда на адным з дамоў сведчыць, што ў ім жыў камандзір 1*й парты* занскай брыгады Міхаіл Бірулін. У 1967 годзе ён адзін з першых атрымаў зван* не «Ганаровы грамадзянін горада Віцебска». Адзін з заснавальнікаў партызан* скага руху на Віцебшчыне пасля вайны быў старшынёй Віцебскага райвыканкама і Чыгуначнага райвыканкама горада Віцебска. Па яго ініцыятыве створаны музей баявой сла* вы Першай Віцебскай брыгады ў Вяр* хоўскай сярэдняй школе Віцебскага ра* ёна (цяпер гарадская СШ № 9).
Ветэран віцебскай журналістыкі Лідзія Піменава (яе суседам быў колішні старшыня абласнога Савета дэпутатаў Аляксандр Ацясаў), якая жыве ў бліжэй* шым да Дзвіны доме, прыгадвае, што суседства з ракой надавала і клопату ў выхаванні сына. Аднойчы ледзьве не разарвалася сэрца, калі ўвесну ўбачы* ла, як той плыве проста на крызе.
Першапавярховая разнастайнасць
Першыя паверхі будынкаў адразу прысталёўвалі не для жылога фонду. У іх размясціліся пераважна аб'екты гандлю, грамадскага харчавання і бы* тавога абслугоўвання.
Да нашага часу «дажыла» фотасту* дыя. Гэта сімвалічным чынам падкрэс* лівае той факт, што, на думку некато* рых даследчыкаў, менавіта ў фотаатэ* лье на Вакзальнай у юнацтве працаваў рэтушорам Марк Шагал. Праўда, па ўспамінах мастака, гаспадар грошай не плаціў: толькі карміў свайго работніка.
Не адно дзесяцігоддзе ў доме № 3 месціцца ювелірная крама «Ізумруд». Цікавыя паралелі зноў вяртаюць да Ша* гала: на Вакзальнай трымаў краму за* латых і срэбных вырабаў яго цесць Шмуль Неух Розенфельд.
Радуе, што, нягледзячы на развіццё перадавых тэхналогій, захавала сваё прызначэнне і кнігарня «Светач». Усё ж такі друкаванае слова будзе жыць!
З рамонтам «дапамаглі» хлебаробы
Да свята хлебаробаў «Дажынкі», якое летась адзначалася ў Віцебску, бу* даўнікі зрабілі капітальны рамонт буль* вара з заменай тратуараў і ліхтароў.
Гасцей горада першай сустракае ма* налітная жалезабетонная запрашальная арка са старажытным гербам Віцебска ўверсе, дэкаратыўнымі гарэльефамі ор* дэна Працоўнага Чырвонага Сцяга, а таксама фрагментам указа аб узнага* роджанні ім абласнога цэнтра.
Пачуццё настальгіі выклікае скульп* турная кампазіцыя, прысвечаная ра* мантычнай моладзі шасцідзясятых: хлопец з гітарай дорыць сваёй каханай букет кветак.
Пры рэканструкцыі алеі істотна пра* рэдзілі і галіны на дрэвах. Хочацца спадзявацца, што неўзабаве яны ад* растуць і будуць, як і раней, радаваць нас зелянінай.