Miniplaneet heeft maxibergen
De eerste close-upbeelden van Pluto laten kilometershoge ijsbergen zien, en een verbazend jong ogend oppervlak zonder inslagkraters.
Verbazing bij de Nasa, die gisteren de eerste close-upbeelden vrijgaf die het Amerikaanse ruimtetuig New Horizons dinsdag op een scheervlucht langs Pluto en twee van zijn manen maakte. De dwergplaneet, een verijsde steenklomp kleiner dan onze Maan, oogt daarop veel jonger dan verwacht. Pluto’s ijsoppervlak is niet pokdalig en bezaaid met inslagkraters van ruimtegruis uit de nabijgelegen Kuipergordel, maar gaaf. Kennelijk is er ‘iets’ in het binnenste van de dwergplaneet (een ondergrondse oceaan, ijsvulkanen of een ander geologisch fenomeen) dat de plooien telkens weer gladstrijkt. De eerste beelden die New Horizons terug naar de aarde straalde, bevatten nog meer verrassingen. Een detailfoto van een lapje grond in de buurt van Pluto’s evenaar toont bergen van meer dan drie- duizend meter hoog, ongeveer zoals in de Alpen of de Pyreneeën. Alleen bestaan ze niet uit gesteenten, maar uit bevroren water. Hoe Pluto aan zulke hoge ijsbergen komt, is de onderzoekers niet duidelijk. Maar het gaat om een relatief jong gebergte, naar geologische begrippen dan toch: minder dan 100 miljoen jaar oud. ‘Pluto is erg divers. We zien zoveel verschillende aspecten... je kunt het nergens mee vergelijken’, zei Cathy Olkin, wetenschapster bij het New Horizons-project. Nog een verrassing was dat Pluto’s maan Charon, van wie iedereen dacht dat ze geologisch dood was, behoorlijk levendig blijkt te zijn. New Horizons fotografeerde troggen, kliffen en canyons die de Grand Canyon in de schaduw stellen – allemaal bewijzen van interne geologische activiteit. ‘Charon doet ons versteld staan’, zei Olkin. Tot dusver zijn pas een paar van de duizenden foto’s en metingen die New Horizons bij zijn passage
Nog een verrassing was dat Pluto’s maan Charon, van wie iedereen dacht dat ze geologisch dood was, behoorlijk levendig blijkt te zijn
heeft gemaakt, naar de aarde doorgestraald. Door de grote afstand van vijf miljard kilometer en de verouderde technologie aan boord, loopt het gegevensverkeer erg langzaam. Tegen de tijd dat de Nasa het allerlaatste beeld binnen heeft, zijn we zestien maanden verder. Maar de eerste kiekjes zijn in elk geval fascinerend. ‘ Niemand had verwacht dat de speelgoedwinkel zó goed gevuld zou zijn’, zei Alan Stern, hoofdwetenschapper van het New Horizons-project. New Horizons zelf vliegt inmiddels met hoge snelheid van Pluto weg, dieper de Kuipergordel in, het uiterste gebied van ons zonnestelsel voorbij Neptunus waar zich duizenden Pluto-achtige steen- en ijsklompen bevinden. Vermoedelijk zijn het restanten van de vorming van ons zonnestelsel die zich zo’n 4,6 miljard jaar geleden niet meer tot een planeet konden verenigen.