WE MOETEN ELKE DAG PUZZELSTUKKEN LEGGEN

Iedereen die langer dan drie maanden in het land wil verblijven, moet een ‘nieuwkomersverklaring’ ondertekenen. Daarover is de federale regering het eens geworden. In die verklaring staan onder meer de rechten en plichten, vrijheden, normen en waarden waarvan de samenleving verwacht dat elke deelnemer ze erkent en naleeft. Die verklaring past in een logica die in Vlaanderen, met het inburgeringsbeleid, al jaren in het beleid vooropstaat, maar pas sinds kort ook in de Franse Gemeenschap operationeel is. Pas nu kan een echte wil tot integratie afdwingbaar aan het verblijfrecht worden gekoppeld. De nieuwe regels zullen vooral voor gezinsherenigingen een verschil maken, want het internationale recht beperkt de mate waarin ze op asielzoekers kunnen worden toegepast. Ook in deze periode van grote instroom is de eerste groep nog steeds groter dan de tweede. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) ziet er het ‘laatste stuk van de puzzel’ in. Vanop het federale niveau beschouwd is dat wellicht ook zo. Maar voor de samenleving is het laatste stuk van de puzzel nooit gelegd. In feite begint, met de nieuwkomersverklaring, een nieuwe poging om van die samenleving iets beters te maken dan de optelling van culturen die grotendeels langs elkaar heen leven en ieder hun eigen redenen hebben om wrokkig te vinden dat ‘ de anderen’ niet hun deel van de inspanning doen die nodig is om het geheel te doen draaien. De uitdaging is nu om die kans in realiteit om te zetten en voorbij de logica van schuld en boete te gaan. Er is, in vijf decennia migratie, veel verkeerd gelopen. Veel daarvan had te maken met de loze verwachting dat de tijd al het werk zou doen. Problemen met de integratie van derde en vierde generaties maken duidelijk hoe fout dat was. Er was laksheid in het bestrijden van onaanvaardbaar gedrag, maar ook blindheid voor mechanismen van uitsluiting. De ketting van oorzaak en gevolg moet door wetenschappers verder in kaart worden gebracht. Maar intussen moet wel de toekomst worden voorbereid. Dit tragische moment biedt een kans om het opnieuw te proberen. Nooit was duidelijker dat we allen in dezelfde boot zitten. De gevolgen van een falend integratiebeleid kunnen iedereen treffen, ongeacht religie. Heldere afspraken over een gemeenschappelijke sokkel waarop de samenleving steunt, vormen een basisvoorwaarde. Als die wordt aangevuld met een beleid dat discriminatie, bijvoorbeeld op de woon- en arbeidsmarkt, tegengaat en dat voorkomt dat jongeren vatbaar worden voor extremistische verleiding, leggen we elke dag noodzakelijke puzzelstukken.

Er was laksheid voor onaanvaardbaar gedrag maar ook blindheid voor uitsluiting