Wie is wie?
graag in de krant met het nieuws dat hij geld wilde vrijmaken voor de Staatsveiligheid.’
U verwijt de politici desinteresse voor het inlichtingenwerk, en toch moeien ze zich te veel?
‘Als ze zich moeien, gaat het over banaliteiten. Over waar welke politieke partij haar mannetje mag plaatsen – of niet mag plaatsen. Om dan nog maar te zwijgen over de taalpariteit aan de top.’ ‘Vlak na de aanslagen in Brussel speelden politici elkaar ook al de zwartepiet toe over een eventuele verantwoordelijkheid voor wanbeleid rond veiligheid. Op een moment dat de lichamen nog niet allemaal waren geïdentificeerd, werd er al volop politiek gespind. Terwijl op andere momenten nauwelijks aandacht – en dus geld – naar de inlichtingendiensten gaat.’
De regering-Michel wijdt in haar regeerakkoord nochtans verschillende paragrafen aan een hertekening van de inlichtingendiensten.
‘Het gaat onder meer over bestrijding van de “verkokering” bij inlichtingendiensten. Ze moeten met andere woorden meer samenwerken. Ook al loopt de samenwerking vandaag beter dan ooit, en neemt ze alleen maar toe. Maar hoe kun je nog meer samenwerken als je nog niet eens dezelfde software hebt?’ ‘In het buitenland benijden veiligheidsdiensten ons om de wetgeving rond Ocad. De inlichtingendiensten, ook het gerecht en politie, zijn wettelijk verplicht om informatie door te sturen naar dat antiterreurorgaan. Op papier een fantastisch systeem. Maar al die ondersteunende diensten kunnen ruwe gegevens niet zomaar doormelden naar Ocad. In het verleden hebben de veiligheidsdiensten al voorstellen gedaan voor uniforme software, maar daar was toen geen geld voor.’ ‘Intussen heeft de regering wel een Nationale Veiligheidsraad opgericht en die komt geregeld samen. Die Veiligheidsraad is in de praktijk weinig meer dan een cosmetische update van het gewezen Ministerieel Comité voor Inlichting en Veiligheid. Het zou een echte koepel moeten zijn waar een gemeenschappelijk beleid wordt uitgewerkt. Hopelijk speelt de Veiligheidsraad dan een veel actievere uitvoerende rol, zoals ook de ambitie is van het regeerakkoord. Maar doordat er zoveel instanties in zitten, lijkt dat weer
niet evident.’
Moet er dan nog een extra overkoepelende instantie bijkomen? Is het zo al niet complex genoeg?
‘We hebben nood aan een coördinator inlichtingen en veiligheid die alles samenbrengt. Het Comité I pleit daar al twintig jaar voor. Misschien weegt mijn Britse vorming nu wat door, maar daar werkt zo’n functie wel. Eén coördinator kan indien nodig de koppen eens tegen elkaar knallen, gemeenschappelijke problemen aankaarten én knopen doorhakken over wie wat moet doen. In het najaar was er sprake van dat het Ocad zijn boekje te buiten was gegaan door zelf op zoek te gaan naar inlichtingen. Op dat moment was de terreurdreiging al fors aan het toenemen. Het zou beter zijn als de diensten al hun aandacht daarop kunnen vestigen, in plaats van op ruzies in hun eigen zandbak.’
Zijn dit kwesties waar de onderzoekscommissie in het parlement op kan ingaan?
‘Ik kan nu al voorspellen dat die commissie tot de conclusie zal komen dat de diensten gehandicapt zijn door een gebrek aan middelen, mankracht en beleidsvisie. STAATSVEILIGHEID Officieel ‘Veiligheid van de Staat, Sûreté de l’Etat’. Burgerlijke inlichtingendienst, valt onder Justitie. Heeft als opdracht inlichtingen te verzamelen over kwesties die de nationale veiligheid in het gedrang brengen: extremisme, terrorisme, de verspreiding van nucleaire, chemische of biologische wapens, spionage, sektes, criminele organisaties en buitenlandse inmenging. Moet ook instaan voor de bescherming van het economisch en wetenschappelijk potentieel. ADIV Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid, valt onder Defensie. Heeft als opdracht inlichtingen te verzamelen over kwesties die ons land en in het bijzonder de militaire veiligheid bedreigen. Ook bevoegd voor de veiligheid van militairen en andere Belgen in het buitenland. OCAD Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse. Maakt analyses over de terroristische dreiging in en tegen België. Krijgt daarvoor input van de Staatsveiligheid, ADIV, politie, douane, Vreemdelingenzaken, FOD Mobiliteit en Buitenlandse Zaken. Maatregelen die te laat zijn genomen en dan nog te lang op zich lieten wachten. Concreet: een week na de aanslagen in Parijs kondigde premier Michel achttien maatregelen tegen terreur aan. Ik hoopte toen dat men ook echt in actie ging schieten, maar pas na de kerstvakantie werd de vierhonderd miljoen euro voor veiligheid verdeeld.’ ‘Op de vacatures die onlangs zijn opengesteld bij de Staatsveiligheid, zullen honderden of misschien zelfs duizenden mensen afkomen. Verloren moeite voor velen, die nieuwe plaatsen dienen in de eerste plaats om protectieofficieren van de Staatsveiligheid in te schakelen voor het echte inlichtingenwerk. De dienst protectie (lijfwachten die bijvoorbeeld Charles Michel beschermen, red.) verhuist deels naar de federale politie. De inspecteurs die er nu werken, blijven bij de Staatsveiligheid in een andere functie. Een heel ingewikkelde constructie, die perfect aangeeft hoe bizar de inlichtingendiensten in ons land ineenhaken en hoe er wordt omgegaan met mensen en middelen. Op die basis kun je geen modern veiligheidsbeleid uitbouwen.’