Gepest, depressief en uit op wraak
Het bloedbad in München heeft niets te maken met moslimterrorisme. Of met extreem-rechts. Het is de daad van een eenzaat met een obsessie voor massale schietpartijen. Mogelijk kreeg hij hulp van een zestienjarige vriend.
BRUSSEL | Wanneer hij op vrijdag klaar is met zijn krantenronde, neemt hij zijn rode rugzak. Hij stopt er een 9 millimeter-pistool en 300 patronen in en trekt de deur dicht van de flat waar hij met zijn ouders woont. Nooit zal hij er nog terugkeren. Hij heeft 22 juli uitgekozen voor zijn missie: in zo’n kort mogelijke tijd zo veel mogelijk slachtoffers maken. De 18-jarige Duits-Iraanse Ali David Sonboly verstopt zich in de toiletten van een McDonald’s om zich voor te bereiden. Wanneer hij buitenkomt, schiet hij wild om zich heen. Onder anderen vier kinderen – van 14 en 15 – overleven hun maaltijd niet. Sonboly stapt naar buiten, positioneert zich met gespreide benen, mikt en schiet op vluchtende voorbijgangers. Dat laatste is te zien op amateurbeelden. Daarna rent hij naar een hogergelegen parkeerterrein vanwaar hij nog op een man probeert te schieten die hem vanop zijn balkon aanspreekt. Ook daar zijn video-opnames van. Die beelden circuleerden meteen na de schietpartij op het internet. Vader Sonboly herkende daarop zijn zoon en stapte zelf naar de politie. Op de vraag waarom Ali David negen mensen doodde en daarna zelfmoord pleegde, kon noch vader Sonboly noch zijn vrouw een antwoord geven. Beiden verkeerden afgelopen weekend nog te zeer in shock om te kunnen worden ondervraagd. Een huiszoeking in hun appartement in de wijk Maxvorstadt leverde wel wat opheldering over Ali Davids motieven. Op zijn kamer vonden de speurders een zelfgeschreven manifest, waaruit blijkt dat de dader al een jaar lang zijn moordplan voorbereidde. Ook verzamelde hij krantenberichten over massaschietpartijen. Dat hij het vuur opende exact vijf jaar nadat de extreem-rechtse Anders Breivik 77 slachtoffers maakte op het Noorse eiland Utøya, is hoogstwaarschijnlijk geen toeval. Volgens medescholieren gebruikte hij een foto van Breivik als profielfoto op WhatsApp. Net als Breivik koos Sonboly er bewust voor jonge slachtoffers te maken, op een vrouw van 45 na zijn alle doden jonger dan 22.
’Ik ben in behandeling’
‘Door jullie schuld ben ik zeven jaar lang gepest’, riep de dader. ‘En nu moet ik een pistool kopen en jullie neerschieten.’ Een oude klasgenoot zou, volgens DailyMail, hebben toegegeven dat ze Sonboly elke dag pestten. ‘Hij riep dan altijd terug dat hij ons zou vermoorden.’ Buren en kennissen omschrijven Sonboly als een verlegen en geïsoleerde jongen. Hij zou geen vrienden hebben gehad. Wraak nemen op scholieren kan een verklaring zijn voor de jonge leeftijd van zijn slachtoffers. Het gaat echter niet om jongeren die Sonboly persoonlijk kende. Zijn schoolresultaten waren ook niet al te best; hij slaagde niet voor zijn laatste examens, tot frustratie van zijn ouders. ‘Ik ben in behandeling’, ook dat riep de dader tijdens zijn vlucht. De politie bevestigde dat hij in 2015 twee maanden opgenomen is in een gesloten instelling en nog ambulante zorg onderging. Er zijn ook doktersvoorschriften en medicijnen gevonden die wijzen op een angststoornis en depressie. Het Duitse dagblad Bild sprak met een gamer die Sonboly kende van de gamesite Steam. Sonboly was er actief onder de namen ‘Psycho’, ‘Bis ich keinen Sinn mehr sehe’, ‘Wir spielen dieses Spiel bis zum Tod’ en ‘Godlike’. Volgens zijn medespeler dreigde hij ermee an-
Opvallend is dat de meeste van Sonboly’s slachtoffers allochtone roots hebben
dere spelers te komen halen en neer te schieten. Het was echter op Facebook dat hij zijn slachtoffers lokte. Hij riep er jongeren op om naar de McDonald’s aan het Olympia-winkelcentrum af te zakken. Hij, of eigenlijk zij – Sonboly gebruikte een vals profiel met een meisjesnaam – zou er trakteren. Een zestienjarige vriend zou hem daarbij hebben geholpen. Die is zondag door de politie gearresteerd. Uit een eerste doorlichting van de computer van Sonboly blijkt dat hij het moordwapen, een Glock-17 met een kaliber van 9 millimeter, illegaal kocht via Darknet (een soort verborgen internet waarop surfen volledig anoniem blijft, heel populair bij criminelen). Experts gaan ervan uit dat het gaat om een oorspronkelijk Tsjechisch of Slovaaks wapen dat onklaar is gemaakt en verkocht is als decoratiestuk. Dergelijke wapens worden geregeld door technisch onderlegde criminelen weer gebruiksklaar gemaakt. Dat moet ook hier gebeurd zijn. Het serienummer is van het pistool afgevijld. Hoe Sonboly aan de kogels kwam, is nog niet bekend. Hij heeft 57 schoten gelost. De honderden extra kogels tonen aan dat hij wellicht nog veel meer slachtoffers wou maken, maar werd opgejaagd door de 2.300 opgetrommelde agenten. Opvallend is dat de meeste van zijn slachtoffers allochtone roots hebben (drie Turken, drie Kosovaren en een Griek). Sonboly riep tijdens zijn raid dat hij Turken haatte. Hij voelde zich vernederd door Turkse en Arabische klasgenoten. Zelf is hij, net als zijn jongere broer, in München geboren, waar zijn Iraanse ouders begin jaren negentig arriveerden.