Bij de scouts kweek je een lekker dik vel
Ouders blijven het maar fout doen. Ze geven hun kinderen een hele stapel schone onderbroeken mee op kamp! Washandjes, shampoo, zeep. Om dan, een week later, verbazing te veinzen. ‘Onze Lenny had weer opvallend weinig vuile was bij van het kamp’, schrijven mijn vrienden op Facebook, wanneer hun kind goed en wel is teruggekeerd, met hooi in zijn haar, bosgrond tussen zijn tenen en sokken die rechtop blijven staan. Ze zijn er een beetje vies van, maar ze zijn ook trots. En ze mogen er de kampleiding complimenten voor geven. Want dermatologen en pediaters denken vandaag dat kinderen eerder te veel dan te weinig gewassen worden. Telkens wanneer we ons wassen met zeep, nemen we niet alleen vuil weg, maar ook de talg die onze huid aanmaakt als beschermingslaag, en de bacteriën die bij die talg horen. De American Academy of Dermatology schrijft daarom op haar website dat kinderen tussen 6 en 11 slechts ‘een of twee keer per week’ volledig gewassen moeten worden. Een douche voor het scoutskamp en weer een douche na afloop moeten volstaan. ‘Te veel wassen is slechter dan te weinig’, zegt ook Jan Gutermuth, diensthoofd dermatologie in het UZ Brussel. ‘Onze huid is rijkelijk bevolkt met bacteriën en we hebben de interactie met die bacteriën nodig. We weten er het fijne nog niet van, maar als het evenwicht van je huidbacteriën verstoord raakt, heb je een hogere kans op infecties, en huidklachten zoals eczeem vertonen ook een verstoorde huidflora. Sommige mensen zijn daar gevoeliger voor dan anderen.’
Ecosysteem
Omdat mensen en bacteriën al millennia lang samen evolueren, heeft elke plek op ons lichaam haar eigen ecosysteem van microben. Dat is zo goed aangepast aan zijn biotoop dat het doorgaans wel tegen een stootje kan. Zelfs na het wassen zitten er in de binnenkant van je elleboog nog een miljoen bacteriën per vierkante centimeter, bleek uit onderzoek. Het is dus een misverstand dat je jezelf door te wassen ontdoet van bacteriën. Een douche is veeleer een snoeibeurt: waar de microben woekeren, dring je ze terug. Maar tuiniers weten dat je met snoeien ook moet oppassen: snoei te hard en je krijgt een tuin waarin de vaste planten wegkwijnen en het onkruid vrij spel heeft.
Beestjes sprayen
Jan Gutermuth wil niet beweren dat een dagelijkse douche voor iedereen slecht is. ‘ Maar het is ook niet nodig. Eigenlijk moet je je pas wassen wanneer je vuil bent of stinkt.’ Wanneer ben je vuil? Moet iedereen zich dagelijks hullen in een wolk van synthetisch lavendelparfum, de huid strak ontvet? Of moeten we weer leren leven met een laagje talg en de geur van mens? Nu de wetenschap ons daarbij doet stilstaan, vinden er koddige experimenten plaats van journalisten die een maand geen zeep of shampoo gebruiken en daar dan in geuren en kleuren verslag van uitbrengen. Julia Scott ging voor een reportage in New York Times Magazine nog een stap verder: ze meed alle zeep, deodorant en verzorgingsproducten, maar verwende zich wel dagelijks met een wolkje ‘ Mother Dirt’. Die spray is ontwikkeld om onze huid te verrijken met nuttige bacteriën, met name nitrosomonas eutropha, een soort die ammoniak oxideert en op die manier onaangename lijfgeuren zou moeten dempen. Helemaal succesvol verliep dat niet, meldde Scott. Verzorgingsproducten met bacteriën zijn immers nog in volle ontwikkeling. In afwachting van een doorbraak op dat front is het interessant om te weten dat nitrosomonas eutropha van nature voorkomt in aarde en onbehandeld water. Niet te hard schrobben aan dat scoutskind dus. Mogelijk heeft zich in zijn huidplooien een beloftevolle levensvorm genesteld.
‘Eigenlijk moet je je pas wassen wanneer je vuil bent of stinkt’ JAN GUTERMUTH Dermatoloog UZ Brussel