Waar kan ik terecht als ik het psychisch moeilijk heb?

De aangepaste wet op de uitoefening van gezondheidszorgberoepen is er eindelijk. Geestelijke gezondheidszorg wordt nu hopelijk sneller en breder toegankelijk, schrijft

Wanhoopsdaden van jongeren die met psychische problemen kampen en niet de juiste hulp op het juiste moment vinden halen regelmatig het nieuws. Mensen die eenzaam of depressief zijn, gepest worden of met stress en angst door het leven gaan, vinden in ons land vaak niet de hulp die ze nodig hebben. Met drie zelfdodingen per dag zit België bij de Europese koplopers. Psychofarmaca worden vaak gebruikt voor psychische problemen waarvoor onderzoek heeft aangetoond dat psychologische behandelingen of een combinatie ermee beter zijn. In ons land hebben we een goed uitgebouwd netwerk van diensten die instaan voor de geestelijke gezondheid. In de praktijken van huisartsen, psychiaters en psychologen, in de centra voor geestelijke gezondheidszorg, bijzondere jeugdzorg en leerlingenbegeleiding, in welzijnswerk en in andere instellingen werken goed gekwalificeerde zorgverleners keihard om aan de vraag aan psychologische en orthopedagogische zorgen tegemoet te komen. Hulpverleners die niet langer werkloos willen toekijken zoals Tejo en Habbekrats en andere vrijwilligers starten met toegankelijke en gratis aangeboden psychologische zorg. De toevloed aan jongeren die zij opvangen toont dat de nood aan niet gelenigde hulp groot is.

Wachtlijsten

Nog steeds krijgen mensen met nood aan degelijke psychologische en orthopedagogische zorg geen hulp omdat de kloof tussen nood en aanbod te groot blijft. Goede informatie over wetenschappelijk onderbouwde geestelijke gezondheidszorg raakt niet bij de gebruikers. Het zorgaanbod is niet overzichtelijk en mensen weten niet bij wie ze voor welke hulp terechtkunnen. Als mensen toch de weg vinden, dan stuiten ze vaak op wachtlijsten of valt ze de niet terugbetaalde zorg te duur uit. Zo gaat er kostbare tijd verloren en krijgen mensen geen hulp of pas jaren later, wanneer de problemen geëscaleerd zijn, met schade in het persoonlijk leven, de relaties in het gezin of op het werk. Nochtans is het bij psychologische aandoeningen net hetzelfde als met lichamelijke: hoe sneller iemand het probleem kan begrijpen en aanpakken, hoe meer kans om op een redelijke termijn weer op het goede spoor te raken. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) heeft een belangrijke stap gezet in het verbeteren van dat zorgaanbod en het dichten van de kloof. Na intensief overleg is de wet op de uitoefening van de beroepen in de gezondheidszorg aangevuld met een hoofdstuk over de geestelijke gezondheidszorgberoepen. Een paar dagen geleden, in de luwte van de zomervakantie, is de veranderde wet gepubliceerd in het Staatsblad. Klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen worden nu erkend als autonoom werkende gezondheidszorgberoepsbeoefenaars. Ook de psychotherapie als een bijzondere vorm van psychologische behandeling voor sommige mensen met ernstiger problemen werd in een wettelijk kader gegoten.

Hoogoplopende ruzies in het gezin

Wat betekent dit concreet? Mensen die kampen met uiteenlopende psychologische klachten zoals hardnekkige piekergedachten, verlammende faalangst, overdreven verlegenheid, zorgen over een gameverslaafde puberzoon, toenemende nood aan alcohol of drugs om de stress de baas te blijven of steeds hoger oplopende ruzies in een gezin kunnen nu een beroep doen op een erkend klinisch psycholoog of orthopedagoog in hun buurt. De nieuwe wet vormt een eerste stap in verder werken aan de terugbetaling voor goed omschreven geestelijke gezondheidszorgen. De zorgen kunnen worden afgestemd op de vraag van de persoon, het probleem in kwestie en de leefsituatie. Voor vele mensen die kampen met lichte tot matige problemen die nog niet lang de kop opstaken kan een kortdurende aanpak aangewezen zijn. Intensievere, langer durende psychologische behandelingen en psychotherapie zijn er voor ernstigere en eventueel meer chronische problemen.

Ook het prangende probleem van amateurisme en charlatanerie kan nu worden aangepakt

Overleg en samenwerking met de andere gezondheidszorgberoepen in het bijzonder de huisarts en de psychiater is cruciaal. Dit is bij uitstek het geval bij psychologische problemen waarvoor uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een combinatie van psychologische methoden en medicatie de beste aanpak is. In andere situaties kan een samenwerking met de wijkverpleegkundige, de diëtiste, de fysiotherapeut of andere hulpverlener het best mogelijke hulpaanbod zijn. De nieuwe wet kan ook het prangende probleem van amateurisme en charlatanerie aanpakken. Als de psychologische en orthopedagogische zorgen niet op een kwaliteitsvolle, wetenschappelijk onderbouwde, deontologisch correcte en respectvolle wijze worden aangeboden door degelijk opgeleide zorgverleners, kan worden opgetreden. De komende maanden zal er wel nog hard gewerkt moeten worden om wat door de nieuwe wet mogelijk gemaakt is ten uitvoer te brengen. Met alle betrokkenen moeten we aan de slag om mensen met psychische problemen zonder stigmatisering op korte termijn en in hun eigen buurt degelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorgen te bieden.