DE VACCINREVOLUTIE: ZIEKTES STOPPEN VOOR ZE SLACHTOFFERS MAKEN
Door ebola groeit het besef dat vaccins voor weinig gekende ziektes veel sneller klaar moeten zijn. Een stille revolutie in de farmawereld voltrekt zich.
| Ettelijke jaren neemt de ontwikkeling van een vaccin in beslag. Dat is veel en veel te lang, als er plots een nieuw virus uitbreekt dat in razende vaart de wereld rondreist. Na de ebola-uitbraak in 2014, die meer dan elfduizend mensen het leven kostte, is dat de overheden, de ngo’s en de farmawereld pijnlijk duidelijk geworden.
Daarom is de voorbije maanden koortsachtig achter de schermen gewerkt om een nieuwe aanpak voor vaccins uit te dokteren. Een blauwdruk van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die dateert van kort voor de zomer geeft de richting aan: een ongeziene proactieve aanpak over de grenzen van bedrijven en overheden heen is nodig om de mensheid voor een nieuwe ramp te behoeden. Ook al is het bedrijfseconomisch contra-intuïtief om vaccins te beginnen ontwikkelen voor ziektes die nu nauwelijks slachtoffers maken en dat misschien ook nooit zullen doen.
GSK, wereldleider in vaccinaties, zegt een oplossing te hebben: het Britse farmabedrijf wil een Biopreparedness Organisation (BPO) oprichten, bij voorkeur met steun van andere bedrijven en de overheid. Een team van een honderdtal wetenschappers zou zich concentreren op ziektes als het chikungunya-virus, riftdalkoorts of het westnijlvirus. Weinig gekend, maar potentieel erg bedreigend.
Enorme kostprijs
Een van de grondleggers is de Belg Luc Debruyne, president Global Vaccines van GSK. ‘Een uitbraak als ebola leidt tot een complete ontwrichting van onze normale activiteit, zowel wat betreft onderzoek als productie. De kosten zijn enorm. Op het moment dat de crisis voorbij is, gaat alle aandacht – en dus ook de bijhorende middelen – weer liggen.’
Vandaar het idee proactief tewerk te gaan. ‘Op basis van adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie kan de BPO aan de slag met het onderzoek, de ontwikkeling en de pilootproductie van nieuwe vaccins. Door samenwerking met de overheid moet ook het goedkeuringsproces sneller kunnen’, zegt Debruyne.
Op financieringsvlak stelt GSK een opmerkelijke ‘ no loss, no pro
fit’- constructie voor. Externe fondsen moeten de ontwikkeling van de vaccins dekken. ‘We hebben een verantwoordelijkheid ten opzichte van de publieke gezondheid. Op de toegang tot onze technologie of onze jarenlange ervaring willen we geen prijs plakken. Maar die subsidiëring is wel nodig.’
Waar dat geld vandaan moeten komen? Ook daar is onlangs een forse stap in gezet. Eind augustus werd Cepi opgericht, een coalitie van de Noorse en de Indiase overheid, de Bill & Melinda Gates Foundation, de Wellcome Trust en het Wereld Economisch Forum. Farmabedrijven GSK en Merck maken deel uit van het bestuur. De Belg Peter Piot is er overigens vicevoorzitter.
Het doel van deze organisatie: ‘Toekomstige epidemieën stoppen door nieuwe vaccins te ontwikkelen’, zegt woordvoerder Hannah Isom. Of de methode die GSK voorstelt de juiste is, wil ze niet zeggen. ‘Eigenlijk zitten we nog in de opstartfase.’ De organisatie hoopt de eerste jaren een budget van enkele honderden miljoenen euro’s in de strijd te gooien.
Wake-upcall
Debruyne: ‘We willen zelf met ons idee voor een BPO een voorstel doen, maar staan open voor suggesties. Het is aan Cepi om knopen door te hakken.’
Farmabedrijven Merck en Johnson & Johnson (J&J) bevestigen dat heel de sector broedt op een andere aanpak. ‘Ebola was een wake-upcall’, zegt Johan Van Hoof, een Belg die Janssen Vaccines leidt, een onderdeel van J&J. Heel de industrie en de WHO gingen toen samen aan de slag om een vaccin te vinden tegen het virus.
‘We hebben snel kunnen investeren in de strijd tegen ebola, zonder te weten of we succesvol zouden zijn. Gezien de hoge kosten zou het een hele uitdaging zijn om dat in de toekomst nog eens te doen. Er is nood aan nieuwe mechanismen om de industrie te steunen.’
Een ongeziene proactieve aanpak is nodig om de mensheid voor een nieuwe ramp te behoeden