ALS DEMOCRATIE HAAR KRIJTLIJNEN NIET VERDEDIGT

Wie het populistische zwaard hanteert, zal erdoor vergaan. Een maand voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen is bij de Republikeinen de oorlog om de ziel van de partij in alle openheid begonnen. Politici die menen dat Donald Trump nu wel helemaal onverkiesbaar is geworden, en vrezen voor hun eigen hachje, vallen hun presidentskandidaat plots massaal af.

Daarmee doen ze een pijnlijke vraag rijzen: waarom trekken ze nu pas een streep in het zand tussen hem en henzelf? Waarom accepteerden ze aanhoudende vuilbekkerij, onder meer over Mexicanen, moslims, journalisten, een schoonheidskoningin en de ouders van een gesneuvelde soldaat, wel? Waarom slikte expresidentskandidaat John McCain, een gewezen krijgsgevangene in Noord-Vietnam, gore beledigingen over zijn verdienste als oorlogsheld?

Allen hielden ze de neus dichtgeknepen en voerden, met meer of minder ijver, campagne voor de partij die Trump als boegbeeld had gekozen. Pas toen hen duidelijk werd dat zijn campagne fataal op een dood punt was gekomen, vonden ze in een tien jaar oude videotape met walgelijke uitlatingen over hoe hij vrouwen bejegent, eindelijk de kracht om hem los te laten.

Het heette immers dat Trump als enige begrepen had wat ‘ de mensen’ echt willen. Dat hij de burgers naar wie nooit wordt geluisterd, een stem had gegeven, en dat het politieke zelfmoord was om voor deze pletwals te gaan staan. Als dat betekende dat iemand zonder politieke ervaring, zonder programma en zonder ethiek de partij had gekaapt, dan was dat maar zo.

Die morele abdicatie voert de Republikeinse partij nu naar haar diepste crisis sinds Watergate. Een hele politieke generatie is besmeurd. En, erger, het politieke debat is voor jaren vergiftigd. Als politici niet de verantwoordelijkheid nemen voor de ernst en het niveau van het maatschappelijke debat, wie dan wel?

In het Verenigd Koninkrijk is sinds de Brexit het aantal haatmisdrijven tegen buitenlanders spectaculair gestegen. Een lid van de regering-May stelde er afgelopen week doodleuk voor bedrijven te verplichten bekend te maken of ze buitenlanders in dienst hebben. Uit de peiling die vandaag in deze krant verschijnt, blijkt dat een verrassend grote meerderheid van Vlamingen bereid is erg ver te gaan in het opgeven van fundamentele rechten en vrijheden in de strijd tegen terreur.

Het zijn belangrijke signalen. Als de democratie haar eigen krijtlijnen niet verdedigt, kan de bodem erg diep liggen.

Trump toont hoe morele abdicatie het politieke debat vergiftigt