WHO: ‘HEF FORSE TAKS OP FRISDRANKEN ALS BAZOOKA TEGEN OVERGEWICHT’

Belastingen: voor een goede gezondheid en tegen overgewicht

WHO pleit voor taks van 20 procent op frisdrank Vers fruit zou gesubsidieerd moeten zijn Sector waarschuwt voor banenverlies

BRUSSEL | Vrijblijvende voedingsadviezen en goedbedoelde wetenschappelijke aanbevelingen op overschot, maar de strijd tegen obesitas en diabetes schiet maar niet op. Daarom acht de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de tijd rijp om het grof geschut in te zetten: de fiscaliteit.

Het idee is eenvoudig: verhoog de verkoopprijs van gesuikerde dranken voldoende en de consumptie zal proportioneel afnemen. Toegegeven, een paar procenten zullen het verschil niet maken, maar vanaf een verhoging met twintig procent zullen argeloze cola- en limonadedrinkers toch twee keer nadenken. Dat schrijft een team economen en gezondheidsprofessionals in een gisteren vrijgegeven rapport van de WHO.

Dokter Douglas Bettcher, verantwoordelijk voor de preventie van niet-overdraagbare ziektes op het WHO-hoofdkantoor in Genève, somt de voordelen op van zo’n forse taks. ‘ Het lijden zal verminderen, er worden mensenlevens gered, de maatschappij moet minder bijdragen aan de gezondheidszorg en er kunnen zelfs extra middelen in gepompt worden door de inkomsten van die belasting.’

Subsidieer vers fruit

Twintig procent of meer klinkt veel, maar valt op het eerste zicht ook te relativeren: een blikje cola van 1,20 euro in plaats van 1 euro. ‘Tegen het einde van de maand loopt dat serieus op hoor’, zegt ge- zondheidseconoom Lieven Annemans (UGent). ‘Vergis u niet: gezinnen voelen dat in hun uitgaven.’

Zelf is Annemans een groot voorstander van een taks op ongezonde voeding, na een berekening van de mogelijke baten voor ons land. Al mag die taks niet blind ingevoerd worden. ‘Er moeten alternatieven voorhanden zijn. Zo niet riskeer je dat mensen voor andere ongezonde maar goedkopere producten kiezen.’

Iets waar de WHO wel degelijk rekening mee houdt: de opstellers van het rapport stellen voor om vers fruit en groentes te subsidiëren zodat de verkoopprijs daarvan tien tot dertig procent lager komt te liggen.

‘Maar daar mag het niet ophouden’, meent Lieven Annemans. ‘Het is ook belangrijk om met informatiecampagnes en sensibiliseringsacties op scholen en op de werkvloer iedereen te wijzen op die alternatieven en uit te leggen

‘Een blikje cola van 1,20 euro in plaats van 1 euro. Tegen het einde van de maand loopt dat serieus op. Gezinnen voelen dat in hun uitgaven’ LIEVEN ANNEMANS Gezondheidseconoom UGent

In 2014 blijkt meer dan een derde van de meerderjarigen wereldwijd overgewicht te hebben. Het aantal mensen met diabetes is verviervoudigd tussen 1980 en 2014 RAPPORT VAN DE WHO

waarom die taks er is’

Voedseldiscriminatie

Een veel gehoord argument tegen: een dergelijke extra belasting dreigt discriminerend te zijn. Uit cijfers van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid blijkt dat lageropgeleiden meer dan twee keer zoveel gesuikerde dranken drinken als de categorie hoogst opgeleiden (zie grafiek). En dus – de redenering doortrekkend – zullen ze ook meer betaald hebben aan de overheid op het einde van de maand.

‘Nee. Indien goed ingevoerd zal zo’n taks de sociale ongelijkheid juist verminderen’, meent Annemans. ‘De mensen die het moeilijker hebben, zullen door een extra taks als eerste hun voedingspatroon aanpassen en uitwijken naar gezonde varianten.’

Is dat zo? De VIWF, de sectorvereniging van de water- en frisdrankindustrie, trekt dat in twijfel. ‘Of er een gedragswijziging optreedt, is nog niet bewezen’, zegt secretaris-generaal David Marquenie, die meteen ook opmerkt dat het rapport van de WHO niet door alle lidstaten is goedgekeurd.

Een voorbeeld dat de industrie consequent aanhaalt, is dat van de vettaks in Denemarken. Een dik jaar heeft die bestaan, daarna was het terug naar af. ‘Voor de invoering van de taks sloegen de Denen massaal aan het hamsteren. Daarna staken ze de grens over om hun voeding te kopen. Bovendien gingen er veel jobs in de voedingssector verloren’, waarschuwt Marquenie.

Twijfelaars overtuigen

Annemans kent het doemscenario Denemarken. ‘Dit toont vooral aan dat een dergelijke belasting door verschillende Euro- pese landen samen genomen moet worden. En dat jobverlies? Ik denk dat er vooral een verschuiving zal optreden naar de biosector. Dat is nu al gaande.’

Ons land heft sinds dit jaar al een suikertaks die de prijs van gesuikerde dranken enkele procenten hoger duwt. Voor- en tegenstanders zien dat vooral als een budgettaire maatregel.

‘Dit moet gezien worden in een totaalpakket maatregelen’, laat het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) weten. ‘ We werken ook aan het reduceren van het suiker- en vetgehalte van voedingsproducten en verbeteren de informatieverstrekking.’

Of er een nieuwe taks komt, hangt af van de minister van Financiën, klinkt het nog. Annemans denkt dat het snel kan gaan. Wanneer? ‘Binnen dit en twee jaar zou het moeten lukken. Dit signaal van de WHO kan beleidsmakers over de streep trekken.’

Het team van de WHO verantwoordt overigens zelf waarom het zo duidelijk stelling inneemt: de cijfers worden alsmaar alarmerender. In 2014 blijkt meer dan een derde van meerderjarigen wereldwijd overgewicht te hebben. Het aantal mensen met diabetes is verviervoudigd tussen 1980 en 2014.