Links is verdeelder dan ooit
KARIN DE RUYTER
| De aankondiging van president François Hollande dat hij geen kandidaat is voor een tweede ambtstermijn, heeft de kaarten in het linkse kamp in Frankrijk volledig herschud. Zijn beslissing – die door veel media ‘moedig’ en ‘lucide’ werd genoemd – maakt in de eerste plaats de weg vrij voor premier Manuel Valls om zijn kans te wagen. Dat hij er zin in heeft en er klaar voor is, zei hij vorige zondag al onverbloemd in een interview met Le Journal du Dimanche (JDD).
Dat werd gezien als een oorlogsverklaring aan François Hollande. Dat een president en zijn premier elkaar het volgende presidentschap zouden gaan betwisten, is nooit gezien in Frankrijk. Maar zo ver kwam het dus niet. De twee mannen lunchten maandag samen – mogelijk heeft Hollande Valls toen al van zijn beslissing op de hoogte gebracht, of hem toch minstens aangeraden met zijn kandidatuur te wachten tot hijzelf zich had uitgesproken.
Nu hoeft niets Valls nog te stoppen. Maar is hij de persoon die het verdeelde linkse kamp rond zich kan verenigen, zoals Hollande donderdag bepleitte? Vooral het inzicht dat hij dat zelf niet kon, had hem ervan overtuigd om niet voor een tweede termijn te gaan, zei de zittende president.
De kans dat het Valls wel lukt, is klein. Ideologisch en sociaal-economisch staan Hollande en Valls immers niet zo ver van elkaar. Valls is, kort door de bocht gezegd, een wat rechtsere en meer doortastende versie van Hollande. Ze hebben jarenlang samen het beleid bepaald, en delen daar de verantwoordelijkheid voor.
Het gevaar bestaat zelfs dat links in een nog meer verspreide slagorde naar de verkiezingen zal trekken dan het geval geweest zou zijn met Hollande.
Er hadden zich voor de voorverkiezingen al vier kandidaten uit de rangen van de partij gemeld, onder wie twee ex-ministers, Arnaud Montebourg en Benoît Hamon. Dan zijn er ook nog drie groene splinterpartijtjes die elk een eigen kandidaat naar de voorverkiezingen sturen.
Nu Hollande zich heeft teruggetrokken, voelen zo goed als zeker nog meer PS’ers dan alleen maar Valls zich ‘bevrijd’ om hun kans te wagen. Genoemd worden minister van Onderwijs Najat Vallaud-Belkacem, minister van Gezondheid en Sociale Zaken Marisol Touraine, en Christiane Taubira, de ex-minister van Justitie die het homohuwelijk erdoor drukte, en ‘de laatste echt linkse’ minister die de regering Hollande-Valls verliet. Taubira is, ondanks haar ontslag, altijd loyaal gebleven aan de president. Met Valls kwam het echter regelmatig tot bitse aanvaringen.
Valls zal het dus moeten opnemen tegen een hele rist ex-collega’s en tegen enkele notoire ‘frondeurs’ van de PS. Zijn lastigste tegenstander wordt allicht Arnaud Montebourg, die bij de primaires vijf jaar geleden in de eerste ronde ruim drie keer zoveel stemmen haalde als hijzelf.
Maar zelfs als Valls erin slaagt de nominatie van de PS binnen te halen, vindt hij nog ettelijke horden op zijn weg naar zelfs maar de tweede ronde van de presidentsverkiezingen.
Een aantal centrum- en linkse kandidaten neemt immers niet deel aan de primaires, maar komt rechtstreeks op als onafhankelijke kandidaat bij de présidentielles.
Ex-minister van Economie Emmanuel Macron en Jean-Luc Mélenchon, die de steun krijgt van de communisten, zouden beiden wel eens een flinke hap uit het linkse stemmenpotentieel kunnen nemen. Beiden zijn partijloos, maar hebben hun eigen politieke ‘beweging’ gelanceerd in de aan- loop naar de verkiezingen: En Marche! (Macron) en La France Insoumise (Mélenchon). Beiden zouden ruwweg zo’n 10 tot 15 procent van de stemmen kunnen binnenhalen, zeggen de peilingen – voor wat die waard zijn, nu zelfs nog niet alle kandidaten bekend zijn.
Rekening houdend met al die concurrentie, liggen Valls’ kansen om de tweede ronde te halen in mei nauwelijks beter dan die van Hollande. Tenzij de premier er alsnog in slaagt een aantal concurrenten ervan te overtuigen zich ook terug te trekken – wat weinig waarschijnlijk is.
Voluit campagne gaan voeren om president te worden lijkt trouwens moeilijk te verzoenen met zijn huidige functie van premier. Zeker als sommige van zijn huidige ministers overwegen om zelf een gooi naar het presidentschap te doen.
Er wordt dus ook al volop gespeculeerd dat Valls zijn ontslag zal indienen wanneer hij zich kandidaat stelt. Als mogelijke opvolgers worden minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve en minister van Defensie Jean-Yves Le Drian genoemd. Maar of die nieuwe premier dan met een ploeg vol would be-presidenten nog een effectief beleid zal kunnen voeren?
Zelfs de wens van François Hollande om nog vijf maanden ‘in alle sereniteit’ zijn quinquennat te kunnen volmaken, lijkt niet te zullen worden vervuld.