Een neushoorn zonder neushoorn, helpt dat tegen stropers?
Om stropers af te schrikken, onthoornt het Waalse dierenpark Pairi Daiza zijn neushoorns. Maar waarmee moeten die dan hun belagers afschrikken? HILDE VAN DEN EYNDE
| Nadat in een zoo bij Parijs een neushoorn door stropers werd gedood (DS 8 maart), heeft de Henegouwse dierentuin Pairi Daiza de hoorns van zijn neushoorns preventief laten afzagen. Ceo Eric Domb was bang dat de stropers, die nog op vrije voeten zijn, ook zijn park zouden viseren. Dat ligt op maar 300 kilometer van de Parijse dierentuin.
De drie volwassen neushoorns van Pairi Daiza gaan voortaan hoornloos door het leven. Een vierde neushoorn, een kalfje van een jaar oud, is nog te jong om al een hoorn te hebben.
Neushoorns onthoornen is een beproefde tactiek om stroperij te onmoedigen. Diverse nationale parken in Afrika passen hem toe. Maar de aanpak is controversieel. Niet omdat onthoornen pijn zou doen – de hoorn van een neushoorn bestaat uit keratine, calcium en melanine, ongeveer zoals onze haren en nagels. Onthoornen is daarmee zoiets als nagels knippen, alleen gebeurt dat bij een neushoorn met een kettingzaag en onder narcose.
Imponeren en wroeten
Zo’n narcose houdt, zoals bij mensen, altijd een klein risico in, maar dat is niet het voornaamste bezwaar. Zwaarder weegt het verminderde welzijn van onthoornde dieren, die met hun hoorns een deel van hun natuurlijke gedrag wordt afgenomen. Zonder hoorn kunnen ze zichzelf en hun jongen niet langer tegen belagers beschermen, geen rivalen meer op afstand houden of imponeren, noch in de aarde wroeten op zoek naar knollen, wortels en water. Om die reden (en ook om toeristen niet te ontrieven) onthoornen wildparken in Zuid-Afrika niet.
Bovendien gaat de hoorn van neushoorns, zoals nagels, na een knipbeurt gewoon door met groeien. Na een paar jaar is hij weer aangegroeid. Of het trimmen van hoorns afdoende zal zijn om dierentuinneushoorns tegen stropers te beschermen, is daarom de vraag. Op veel neushoornranches in Afrika waar neushoorns systematisch worden onthoornd, zijn de hoornstompjes die op hun neuzen achterblijven, nog steeds gegeerd onder stropers.
Eric Domb beseft dat onthoornen geen eenmalige actie is: ‘Naargelang van de situatie in de toekomst kan deze procedure worden herhaald’. Een alternatieve preventieve aanpak, gif in de hoorn inspuiten, wijst Domb af. Die tactiek zou de hoorn als afrodisiacum onverkoopbaar moeten maken in Azië, de voornaamste afzetmarkt voor gestroopte hoorns. Maar volgens Domb dringt het gif niet volledig in alle hoornlagen door, waardoor de maatregel stropers niet afschrikt.
Beveiligen, maar hoe?
Dierenpark Planckendael in Mechelen onthoornt zijn neushoorns niet. ‘Wij volgen de aanbevelingen van de Europese dierentuinvereniging Eaza’, zegt woordvoerster Ilse Segers. ‘ Die beveelt het niet aan.’ In de plaats daarvan gaat Planckendael zijn neushoorns beter beveiligen. Hoe wil Segers niet vertellen.
Zeker is dat de maatregelen fors zullen moeten zijn. Om tot bij de Franse neushoorns te raken, haalden de stropers een muur neer, om vervolgens een zware metalen poort en de kooideur te forceren. Dat alles terwijl de bewakingscamera’s draaiden en vijf bewakers patrouille liepen.