‘Bevrijders willen stuk van de taart’
san (77), een professor aan de universiteit. Uit angst voor wraaknemingen wil de gepensioneerde professor alleen onder pseudoniem spreken. Fotograferen mag niet, het interview opnemen ook al niet. ‘De bezetting was een nachtmerrie, we kunnen nog steeds niet geloven dat het voorbij is.’
IS is toch gevlucht, vanwaar de angst? In zijn relaas, thuis in de Hail al-Arabi-wijk van Mosul, overheerst het wantrouwen. Zoals wanneer hij vertelt dat hij na de bevrijding de moskee bezocht. ‘Het waren dezelfde gezichten, ook al was de moskee halfleeg. Hoe weet ik of sommigen niet bij IS waren?’
De achterdocht treft ook de buren. ‘In de buurt wonen veel gepensioneerde militairen. Ze bleven toen IS kwam. Waarom vochten ze niet? We weten niet of ze bij IS waren.’ Zijn vrouw onderbreekt hem: ‘Misschien waren ze bang.’
Dan vertellen ze over de naaste buren wier zoon zich aansloot bij IS, en die inmiddels naar Duitsland is gevlucht. ‘Ze zijn bang, je ziet ze nauwelijks buiten. Want hij heeft verschillende slachtoffers gemaakt.’
In de eerste dagen van de bevrijding gaven veel burgers ISaanhangers aan bij het leger. Nu niet meer, zegt Abu Hassan. ‘Omdat ze lid zijn van hun grootfami- lie of stam, en vooral omdat het meer dan eens gebeurt dat ze zich vrij weten te praten.’
Hij bevestigt berichten die de buitenwereld bereikten via gevluchte Moslawi’s, dat sommigen binnen dagen weer vrij waren. ‘We horen dat het mogelijk is om losgeld te betalen om vrij te komen. Dat leidt tot problemen met de mensen die hen hebben aangegeven.’
Het reguliere Iraakse leger bewaakt wijken en zoekt ondergedoken IS-leden. Maar die kunnen bij datzelfde leger een nieuwe identiteitskaart kopen, zegt Abu Hassan, een overtuiging die onder de burgers van bevrijd Mosul wijd verbreid is. ‘In theorie is IS weg, in werkelijkheid niet. Dat komt door de corruptie.’
Mensen zijn voor alles bang, stelt hij vast. ‘Dat IS terugkomt. Maar ook voor dieven en criminelen, die ook soldaten of leden van de Hashed al Shabi kunnen zijn. Ze wantrouwen de troepen die ons moeten beschermen.’
De Hashed al-Shabi, een sjiitische militie die elders in Irak beschuldigd is van wraakacties tegen soennitische burgers, is buiten Mosul gehouden. Maar ook het Iraakse leger bestaat grotendeels uit sjiieten en hun groene religieuze vlaggen wapperen overal in de stad. ‘We haten die vlaggen,’ zegt Abu Hassan hartgrondig. Veel Moslawi’s zijn ervan overtuigd dat de militie wel degelijk in de stad is. ‘Ze zijn verkleed als politie en leger.’
Abu Hassan vertelt dat de woning van een bevriend stel leeg staat sinds de vrouw onlangs haar gevluchte man volgde. ’s Nachts braken mannen in legeruniform het huis open. Om op explosieven te controleren, zeiden ze. ‘We weten niet wat ze in hun auto laadden. De vrouw belde me nadien op en vroeg of ik niemand kende die er gratis wil wonen.’
Abu Hassan vreest een machtsstrijd. ‘Iedereen die betrokken was bij de strijd tegen IS wil een stuk van de taart.’ Hij somt ze op: politie, milities, politici, de stammen. ‘De stad zal uiteenvallen in kleine koninkrijkjes en wij leven dan op een vulkaan.’
Daarom roepen burgers om een sterke leider: ‘Wie zal de wraak in toom houden?’ De namen van twee hoge militairen gaan rond. ‘Het gevoel is, dat Mosul een sterke man nodig heeft die het vertrouwen heeft van alle niveaus in de samenleving.’