Torfs gunde ‘topdokter’ zachte exit
Ondanks alle problemen met de studies van Stefaan Van Gool zette de Leuvense rector Rik Torfs hem niet onmiddellijk aan de deur. Welke rol speelde een privaat onderzoeksfonds dat Van Gool steunt?
BRUSSEL | In februari 20 15 scheidden de wegen van het Leuvense universitair ziek enhuis en Stefaan Van G ool. Zi jn klinische studies, die in 20 14 werden stopgezet, rammelden op ethisch, juridisch en we tenschappelijk vlak
(DS 27 maart). Met de KU Leuven was er een andere afspraak: V an Gool bleef tot september 2016 professor aan de universiteit. ‘ Om lopende proe ven af te werk en’, klonk he t. Verder kwam er geen uitleg over zi jn vertrek. Dat alles valt moeilijk te rijmen met verklaringen van rec tor Rik Torfs rond wetenschappelijke integriteit.
Vóór zijn aantreden als rec tor vergeleek de k erkjurist in deze krant de omgang van universiteiten met we tenschapsfraude zelfs met he t seksueel misbruik in de kerk. ‘ Doen alsof je neus bloedt, is schuldig verzuim.’
Ook door De Morgen liet Torfs rond die tijd optekenen: ‘ We kunnen niet anders dan concluderen dat we me t een probleem zit ten. Eentje dat mij trouwens ongelofelijk doet denken aan het seksueel misbruik binnen de katholiek e kerk. Ook daar werden gevallen te snel weggezet als individuele ontsporingen.’
Over wetenschapsfraude zei de rector in De Morgen: ‘De universiteiten, maar ook de media, moe ten er openli jk over berichten. Een doofpotoperatie is onmogelijk en als we dat volhouden, zal de politiek ingrijpen.’
Torfs deed zijn uitspraken naar aanleiding van gesjoemel met data van proefdieren bi j de statistische verwerking aan de Vrije Universiteit Brussel. M aar toen e ven later bleek dat aan zijn KU Leuven een professor zijn boekje te buiten was gegaan, moest die niet onmiddellijk ver trekken. H ij kreeg de kans om elders te solliciteren met de titel ‘professor aan de KU Leuven’.
Door de geheimhoudingsclausule in het contract dat het vertrek regelde, kwam bovendien tot nu niets naar buiten over wat er was misgelopen. G een reputatiescha
‘Er moet openheid zijn over wetenschappelijke integriteit. Maar in deze concrete zaak denk ik niet dat er iemand mee gediend was én is dat we het op
straat gooien’ RIK TORFS
de voor Van Gool en evenmin voor het ziekenhuis en de universiteit in Leuven.
Juridische veldslag
De case had voor Rik T orfs nochtans een goede aanleiding kunnen zijn om he t over we tenschappelijke integriteit aan onze universiteiten en academische ziekenhuizen te hebben en het taboe errond te doorbrek en. Torfs verdedigt zijn aanpak. ‘ Ik blijf ook achter mijn woorden staan dat er openheid moe t zi jn over we tenschappelijke integriteit. M aar in deze concre te zaak denk ik nie t dat er iemand mee gediend was en is dat we he t op straat gooien.’
‘Kankerpatiënten be vinden zich in een zeer kwetsbare situatie en moe ten alle bescherming genieten. Het UZ Leuven en de universiteit hebben he t dossier dan ook zeer kordaat aangepakt en alles direc t uitgezocht. W e hebben maatregelen genomen, die er toe leidden dat V an G ool nie t meer aan het ziekenhuis en de universiteit zou werken. Daarvoor hebben we een overeenk omst afgesloten met een ver trouwelijkheidsclausule. H et alternatief was een jarenlange juridische veldslag ge weest met Stefaan Van Gool.’
En, benadrukt Torfs, de patiënten uit de klinische studies en overheidsinstanties werden naar behoren ver wittigd over de problemen. ‘Dit is dus géén doofpotoperatie.’
Dat er geen communicatie was naar de we tenschappelijke gemeenschap en het brede publiek, heeft volgens bronnen dicht bi j het dossier te mak en met onderzoeksfondsen van V an G ool. De professor zat in 2014 op een grote financiële put van meerdere honderdduizenden euro ’s. H ij had meer geld uitgege ven aan de tumorvaccinaties dan waarover hi j voor zijn onderzoek beschikte.
Financiële put
Tijdens een interne audit in de herfst van 2013 zei Van Gool er op te hopen dat he t tek ort in 20 14 aangezuiverd zou worden door het Olivia H endrickx Research Fund. I n 20 13 doneerde dat 400.000 euro voor het onderzoek van V an G ool. H et Olivia H endrickx Reserach Fund werd opgericht door de ouders van eenwteejarig patiëntje van V an Gool, dat in 2000 overleed aan een hersenstamtumor. De steun van he t fonds, zo was lang te lezen op de website, was in eerste instantie bedoeld voor he t onderzoek van Van Gool. Met het geld werden onder andere doc toraatsstudenten betaald, een projec tcoördinator en apparatuur voor he t lab.
Na het vertrek van Van Gool uit het UZ Leuven beklemtoonde het fonds dat er niets zou veranderen aan de ‘hechte, inspirerende relatie’ tussen Van Gool en het fonds. Tot vandaag financiert het Olivia Hendrickx Research F und ook nog altijd het Leuvens onderzoek naar immuuntherapie tegen tumoren. Of het fonds ook effectief de put heeft gevuld die Van Gool achterliet, blijft onduidelijk. Vorige zomer contac teerde De Stan
daard het Olivia H endrickx Research F und. V oorzitter Ilse De Reze hield het toen bij de mededeling dat ze het niet over Van Gool wilde hebben. Maar, voegde ze eraan toe, er was nie ts gebeurd ‘waarover u zich zorgen moet maken’. Gisteren was De Reze niet bereikbaar voor commentaar.
Het fonds dat tot vandaag onderzoek aan de KU Leuven steunt, wilde dus nie t openli jk afstand nemen van wat verk eerd liep. Vreesde Rik T orfs voor de ge volgen als hij dat wél zou doen? Dat het Olivia H endrickx Research Fund de donatie van onderzoeksgeld aan de KU L euven zou stoppen en lopende projecten van verscheidene onderzoekers op de helling zouden komen te staan?
Rik Torfs gaat daar nie t op in, maar zegt dat de universiteit voor geen druk vatbaar is.