De lammetjes stoppen nooit met schreeuwen
Jonathan Demme serveerde psychologische horror met ‘Silence of the lambs’ en vereeuwigde de Talking Heads met ‘Stop making sense’. Hij overleed gisteren aan kanker.
‘Voel je niet hoe er ogen over je lichaam gaan, Clarice? En zoeken je ogen niet naar wat je wil?’ Regisseur Jonathan Demme begreep welk pervers plezier we beleven in de cinema – en hoe gevaarlijk mannelijke obsessie kan zijn. Hij wist dat de hongerige ogen van het publiek meer willen dan het fatsoen toelaat. Door daarop in te spelen, scoorde hij in 1991 een megahit met The silence of the
lambs, waarin Jodie Foster als FBIagente Clarice Starling probeert in het hoofd te kijken van de kannibalistische seriemoordenaar Hannibal Lecter.
Demme was de regisseur van de closeup. Door almaar dichter op het gezicht van Anthony Hopkins te kruipen, krijg je niet meer inzicht in zijn psychologie, maar het jaagt je wel de stuipen op het lijf. Zo kon Hopkins met zijn akelig geaffecteerde dictie een van dé slechteriken uit de filmgeschiedenis neerzetten.
De film werd de grote slokop op de Oscars: behalve de Oscar voor beste film waren er ook beeldjes voor Foster (actrice), Hopkins (acteur), Demme (regisseur) en het script. Alleen It happened one
night en One flew over the cuckoo’s nest scoorden die ‘Big Five’. Demme leerde het vak, net als Scorsese en Coppola, in de jaren 70 van Roger Corman, koning van de lowbudgetfilm. Met Caged heat opende hij pretentieloos in het seventiesgenre van de vrouwengevangenisfilm, met als belofte in de ondertitel: Rape, riot & revenge!.
In 1980 won hij de harten van de critici met de komedie Melvin
and Howard. Daarop mocht hij voor Hollywoodstudio Warner
Swing shift maken met Kurt Russell en Goldie Hawn. De beginnende regisseur kreeg ruzie met de steractrice en de studio greep in: Demme mocht niet de film maken die hij wou. De film flopte.
Demme keerde Hollywood de rug toe en liet zich inhuren door Talking Heads voor enkele concertopnames in 1983. Stop ma
king sense werd een van dé concertfilms, en een gekoesterd souvenir uit de eighties. Zonder veel hocus pocus: Demme vertrouwde volledig op de muziek, de energie van David Byrne en diens te grote kostuum.
Philadelphia
Muziek was belangrijk voor Demme, die verschillende documentaires over Neil Young draaide. Laurie Anderson en John Cale schreven een soundtrack voor So
mething wild; Byrne voor Married to the mob. Voor die laatste film werkte Demme met de ster van het moment: Michelle Pfeiffer.
Hij wou haar liever dan Jodie Foster voor The silence of the
lambs, maar Pfeiffer bedankte vriendelijk: te heikel onderwerp. Meteen na The silence of the
lambs scoorde hij een boxofficehit met Philadelphia. Tom Hanks won zijn eerste Oscar voor zijn vertolking van een advocaat met aids. Het is een van de eerste mainstreamfilms over aids en homofobie – en niet zonder de wat holle klank van rechtvaardigheid.
Na die drie grote films was het vet van de soep. In 2004 waagde hij zich nog aan een remake van
The Manchurian candidate uit 1962. Een bescheiden terugkeer naar vroegere vorm kwam in 2008 met Rachel getting married. Maar niets zou nog het succes van begin jaren 90 evenaren.
De Oscarwinnaar overleed gisteren in New York aan de gevolgen van kanker.
Michelle Pfeiffer bedankte vriendelijk voor ‘The silence of the lambs’: te heikel onderwerp