Zere voeten voor gerechtigheid
Het begon met één man, het eindigt zondag in Istanbul, 450 km later, met tienduizenden deelnemers. Ze protesteren tegen de massale zuiveringsacties van president Erdogan.
IZMIT I Okan Konuralp ligt uitgeteld in een camper. Na 350 kilometer wandelen doen de voeten van de persadviseur van oppositiepartij CHP pijn, maar hij houdt er de moed in. ‘We doen dit voor de toekomst van ons land.’ Konuralp loopt samen met dertig CHPparlementsleden mee in de Mars voor Gerechtigheid, een 450 kilometer lange wandeltocht die op 15 juni in Ankara begon en zondag eindigt met een grote bijeenkomst in Istanbul.
Onderweg hebben tienduizenden mensen zich ondanks de grote hitte bij de CHP’ers aangesloten. De kilometerslange stoet trekt door Izmit, een industriestad die stevig in handen is van de AKP van Recep Tayyip Erdogan. De deelnemers scanderen ‘gerechtigheid’. De reacties zijn overwegend positief: langs de weg staan mensen te applaudisseren.
De mars is een protest tegen de massale zuiveringen. Sinds de mislukte coup heeft de Turkse president de noodtoestand gebruikt om 50.000 mensen te arresteren en er 140.000 te ontslaan, onder wie leraren, academici, rechters en aanklagers. ‘Deze mars is een schreeuw om vrijheid’, zegt Aytug Atici, een parlementariër van de CHP. ‘De regering, het parlement, de pers, de rechterlijke macht: alles in dit land staat onder controle van één man.’
‘Adalet’
Toen CHPleider Kemal Kiliçdaroglu de mars begon, was vriend en vijand verrast. Kiliçdaroglu is een bedaarde bureaucraat van 68, die politiek activisme altijd meed. Na het referendum over de uitbreiding van de presidentiële macht lag hij onder vuur omdat hij niet de straat op ging tegen de vermeende stembusfraude. Maar toen een parlementslid van de CHP werd veroordeeld tot 25 jaar cel, besloot Kiliçdaroglu naar de gevangenis te wandelen waar hij vastzit. Twaalf uur later ging hij op weg, zonder enige voorbereiding.
In een poging de oppositie tegen Erdogan te verenigen, worden partijpolitieke symbolen gemeden. Het enige wat Kiliçdaroglu meedraagt, is een bord met het woord ‘adalet’ (gerechtigheid).
De meeste deelnemers stemmen voor CHP, maar ook aanhangers van andere partijen hebben zich aangesloten. Een van Erdogans voormalige vicepremiers, Abdüllatif Sener, liep een dag mee. Prominente oudleden van de nationalistische partij MHP hebben hun steun uitgesproken, net als twaalf leden van de proKoerdische partij HDP.
Mestwagen
De mars is tot nu toe zonder grote incidenten verlopen. In Izmit hebben aanhangers van Erdogan een mestwagen leeg gekieperd op de weg. Hier en daar staan groepjes mannen langs de route die het ‘rabiagebaar’ maken (vier vingers in de lucht), het symbool van de Moslimbroederschap dat Erdogan overnam.
De animositeit wordt aangewakkerd door Erdogan, die de deelnemers ervan beschuldigt Koerdische terroristen en coupplegers te steunen. Tot nu toe heeft hij het niet aangedurfd om Kiliçdaroglu op te pakken, wellicht omdat hij weet dat hij daarmee nog grotere protesten zou uitlokken. Maar Kiliçdaroglu waarschuwt voor provocaties. Woensdag arresteerde de politie in Izmit zes vermeende ISleden die van plan zouden zijn geweest om met een busje op de mars in te rijden. In het busje werden vlaggen van de AKP gevonden. De toedracht daarvan is onduidelijk. Een aanslag zou Erdogan een argument geven om de mars te stoppen.
Naarmate de mars Istanbul nadert, nemen de spanningen toe. De organisatie verwacht bij aankomst een miljoen mensen.
‘Deze mars is een schreeuw om vrijheid. De regering, de pers, het parlement, justitie: alles staat onder controle van één man’ AYTUG ATICI Parlementslid CHP