De verontrustende toekomstvisie van historicus Philipp Blom

‘Het roer moet om, maar ik geloof niet dat we ertoe in staat zijn’

RUUD GOOSSENS FOTO’S JIMMY KETS ‘Voor een historicus zijn dit fascinerende tijden’, zegt Philipp Blom lachend aan het eind van een lang gesprek. Maar hij is ook maar een mens. ‘Dit is een angstaanjagende periode. De klimaatverandering, de digitalisering, de ongelijkheid: het roer moet om. En ik geloof niet dat we ertoe in staat zijn.’

‘Stel dat wij beiden Oostenrijkers waren’, zegt Philipp Blom plots. We zitten op het terras van Café Korb, dat al 110 jaar bier serveert in het centrum van Wenen. ‘En stel dat het niet 11 juli 2017 maar 11 juli 1914 was. Zouden wij hier dan aan het praten zijn over ons nakende vertrek naar het front? Natuurlijk niet. Niemand besefte dat de Eerste Wereldoorlog twee weken later zou uitbreken. De dingen kunnen heel snel in een totale ramp veranderen. Dat besef zijn we helaas kwijtgespeeld. We leven in een illusie van normaliteit. “Het is zo, omdat het altijd zo is geweest. En het zal altijd zo blijven.” Fout.’

Blom doet zijn stinkende best om iedereen wakker te schudden. Hij heeft me vooraf de drukproeven van zijn volgende boek gemaild. In Was auf dem Spiel steht, dat in het najaar ook in het Nederlands verschijnt, gaat hij met zijn volle gewicht aan de alarmbel hangen. Als we onze economie en democratie niet compleet anders organiseren, dondert het systeem onderuit. Er valt geen tijd te verliezen. Blom schrijft dat we nog kunnen ingrijpen, maar hij twijfelt hard of het ons zal lukken.

Toen ik uw boek uit had, dacht ik: hij spaart ons nog een beetje, maar eigenlijk gelooft hij er niet meer in. Het is een gitzwart pamflet.

‘Het is in ieder geval donkergrijs. Zoals we nu bezig zijn, kunnen we geen twintig jaar meer voort. We hebben de afgelopen eeuw te diep ingegrepen in de natuur. Er sterven organismen uit op massale schaal. Nooit zat er zoveel CO2 in de atmosfeer. Er bestaat geen enkele rationele reden om daarmee verder te doen behalve de drang naar winst. En dan is er de digitalisering, die steeds meer jobs opslokt. De ongelijkheid: torenhoog. Het probleem is dat de toestand even urgent maar niet zo