Alleen Duitsland profiteerde van euro tijdens crisis
Hoewel Griekenland en Portugal oorspronkelijk hebben geprofiteerd van de euro, zouden ze nu rijker zijn als ze de eenheidsmunt nooit hadden ingevoerd. KORNEEL DELBEKE
BRUSSEL I Sinds de financiële crisis in Europa het vuur aan de lont van de eurocrisis stak, heeft de steun voor de eenheidsmunt een serieuze knauw gekregen. Partijen als het Front National in Frankrijk, de Afd in Duitsland en Geert Wilders’ Partij voor de Vrijheid in Nederland, pleiten voor een terugkeer naar de Franse frank, de Duitse mark en de Nederlandse gulden. En ook economen, zoals de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, zien geen toekomst in de eenheidsmunt, tenzij ze hervormd wordt.
De eurocrisis hield lelijk huis in ZuidEuropa. Een land als Griekenland moest diep snijden in zijn uitgaven om Europese steunpakketten te ontvangen. Gepensioneerden, zieken of werklozen, bijna geen enkele Griek kon ontsnappen aan de crisis. Ondertussen leefde in noordelijke landen, zeker in Duitsland, de frustratie dat de burgers moesten betalen voor ‘spilzuchtige’ Grieken.
Toch hebben de meeste eurolanden geprofiteerd van de Europese eenheidsmunt, blijkt uit een studie van de Tilburg University, die verscheen in het vakblad ESB. Zeker België heeft er goed aan gedaan de euro in te voeren (zie inzet).
Ook Nederland en Oostenrijk hebben flink hun voordeel gedaan, zeggen de onderzoekers, die voor alle landen vanaf 1997 (toen ze hun beleid op de komst van de euro gingen aanpassen) de economische groei hebben afgetoetst aan een hypothetisch scenario zonder de euro. Voor dat alternatieve scenario keken ze naar de prestaties van de landen tussen 1986 en 1996, toen de euro er nog niet was, en trokken die door. Een controlegroep van 14 landen die hun eigen munt hebben behouden, waaronder Canada, het VK en Zweden, toonde hoe het had kunnen lopen.
Open economie
‘We zien dat vooral landen met een open economie baat hebben gehad bij de euro’, zegt professor Lex Meijdam. ‘En hoewel de meeste sinds de invoering hebben geprofiteerd, is dat sinds de crisis niet langer het geval.’ Bijna alle landen waren na 2008 beter af geweest zonder de eenheids munt, blijkt uit de studie. Het reële bbp in Griekenland, Italië en Portugal is nu zelfs lager dan het zou zijn geweest als de euro nooit was ingevoerd. En dat terwijl de Grieken en Portugezen de eerste tien jaar nog forse winsten boekten dankzij de eenheidsmunt.
Donald Trump
Alleen Duitsland ontspringt de dans. Waar onze oosterburen aanvankelijk amper voordeel haalden uit de euro, zijn ze tijdens de crisis gemiddeld net rijker geworden door deel uit te maken van de monetaire unie. ‘Duitsland heeft zich in de jaren voor de crisis diepgaand hervormd, door onder meer in de loonkosten te snijden’, zegt professor Meijdam. ‘Daar plukken ze nu de vruchten van. Maar Donald Trump heeft ook een punt als hij klaagt dat Duitsland profiteert van de “ondergewaardeerde euro”. Mocht het land nu de Duitse mark in plaats van de euro gebruiken, dan zouden de reële loonkosten er hoger liggen. Dat geldt in principe ook voor België en Nederland, maar toch profiteren zij sinds de crisis veel minder van de euro.’
‘Als de euro wil overleven, moet de spanning tussen de verschillende landen verminderen’, zegt Meijdam. ‘Ofwel door hervormingen in de zwakkere landen, ofwel door solidariteit tussen de sterkere en zwakkere schakels, zoals in andere federale economieën. Kijk naar de VS. Maar dat is een politieke beslissing. Als econoom kan ik mij daar niet over uitspreken.’