‘We zouden het elkaar nooit vergeven mochten we nu de krachten niet bundelen.’ Hetzelfde doel leidde bij de Antwerpse groenen en socialisten naar een gezamenlijke strategie. Alleen samen maken ze een kans om Bart De Wever te onttronen als burgemeester.

BART BRINCKMAN

‘Het zijn mensen, en die hebben allemaal een verleden.’ Een bevoorrechte waarne mer gaat meteen naar de kern van de zaak. Antwerpse socialisten en groenen munten uit in animosi teit. De twee partijen opereren sa men aan de linkerkant, maar de recente geschiedenis maakte brokken. De SP.A stelde zich aan als machtspartij, een geïrriteerd Groen geneerde zich niet om in twee Antwerpse districten met de NVA deals te sluiten. Achteraf kan iedereen beweren dat de hui dige samenwerking in de sterren geschreven stond, toch bleef de goede afloop lange tijd onzeker.

Naar verluidt is Antwerps SP.Afractieleider Kathleen Van Brempt een fan van Tolkiens Lord of the Rings. Daarom noteerde ze ‘het bondgenootschap’ in haar agenda toen de onderhandelingen na maanden van gesnuffel in juni echt van start gingen. Gisteren werd de werktitel vertaald naar ‘Samen’, met ‘werkt beter’ als base line. ‘Ik schatte toen de slaagkan sen op minder dan vijftig procent’, blikt een vooraanstaand socialist terug. Er vloeide intussen inder daad al heel wat water door de Schelde.

Tot vervelens toe stelden de media de vraag naar samenwerking. Maar de kloof tussen losse gesprekken en concrete onder handelingen bleef aanzienlijk. Op het vlak van beleid (veiligheid, mobiliteit, diversiteit enzovoort) klinkt de kritiek unisono. Groen en SP.A snakken elk naar een regi mewissel. Maar de zoektocht naar een eensgezinde strategie kostte tijd, waarbij zowel ecologisten als socialisten een mentaal traject af legden.

De SP.A moest een rouwperiode afsluiten. Het vertrek van de verslagen burgemeester Patrick Janssens raakte moeilijk verteerd. Te snel verzeilde opvolgster Yas mine Kherbache in een positie die haar niet lag, drie jaar ging verlo ren. Pas toen Tom Meeuws in de zomer van vorig jaar met een stali nistische score op het schild werd gehesen, keerde de rust terug. Niemand betwist zijn autoriteit, de opgeklopte ‘sacochengevech ten’ zijn verleden tijd.

Intussen beleefde de partij een frustrerend bestaan in de opposi tie, waarin ze ondanks gedegen werk zowat niks klaar kreeg. De SP.A wilde best met Groen naar de kiezer, maar gezien de verhoudin gen in de gemeenteraad (twaalf zetels tegen vier) vond de Ant werpse afdeling het ondenkbaar dat het lijsttrekkerschap verloren zou gaan.

Gaandeweg deden peilingen dat beeld kantelen. De SP.A viel terug op dertien procent (minder dan de helft van het resultaat in 2012), Groen ging door de grens van twin tig procent. Het betekende een les in nederigheid. Dit voorjaar maak te Meeuws zijn ego ondergeschikt aan de kans om Bart De Wever uit het stadhuis te verjagen.

Op het vlak van samenwerking toont Groen zich traditioneel minder enthousiast, of beter: ver deeld. Voorzitster Meyrem Almaci is op haar best een koele minna res, Wouter Van Besien verdedig de altijd de optie, zeker off the re cord. Een jaar geleden begon de partij met de voorbereiding van 2018. De Stadsdialogen verken den inhoudelijk het terrein, al zag Van Besien ook een strategisch voordeel. De partij die als eerste klaar was met haar huiswerk, stond in poleposition.

Maar de confrontatie met spe cialisten deed het besef groeien dat samenwerking nuttig, ja zelfs noodzakelijk kon zijn om echt het beleid te veranderen. Groen surft op goede vooruitzichten. Meer dan ooit bestaat de opportuniteit om door te breken, ook in Antwer pen. Maar een standalone positie geeft geen uitzicht op het burge meesterschap in de grootste stad van Vlaanderen. Bovendien kan een (mogelijk onvermijdbare) co alitie met de NVA de campagne voor 2019 bemoeilijken, met flink voordeel voor de SP.A.

De definitieve onderhandelingen (met fractieleiders Wouter van Besien en Kathleen Van Brempt en de plaatselijke voorzit ters Yves Aerts en Tom Meeuws) gingen van start met twee uit gangspunten. Groen kreeg de lijst trekker (van een tradeoff met Gent, waar de SP.A in een kartel met Groen ondanks problemen toch de lijst trekt, was geen spra ke) en een klassiek kartel was geen optie. Bij de SP.A hebben ze nog altijd nachtmerries over de Stadslijst (in 2012 ging ze in kartel met CD&V), Groen wilde meer dan ‘wat SP.A’ers op haar lijst’.

Bij de twee partijen leeft bo vendien de overtuiging dat kartels hun beste tijd hebben gehad. De traditionele partijen hebben het lastig, kiezers snakken naar andere vormen. Meteen moest het progressieve middenveld worden aangesproken, mensen van buiten de politiek die zich voor hun stad willen engageren. Snel bleek dat geïnteresseerden wat blij waren dat ze niet moesten kiezen tussen groen en rood.

Toch blijft het aanspreken van nietpolitici risicovol. Het mislukken van die optie kon rampzalige gevolgen hebben voor de samenwerking. De (recente) komst van Jinnih Beels was daarom een geschenk uit de hemel. Niet alleen kreeg het Bondgenootschap vaste vorm, prompt viel ook de kop van de lijst in een definitieve plooi. De SP.A zag immers brood in Almaci (al zou die geweigerd hebben vanwege territoriumafspraken met Van Besien), met Meeuws op twee. Haar wervingskracht zou wat breder zijn, bovendien steekt ze als kopvrouw schril af tegen die ande re mannelijke lijsttrekkers.

Maar met Beels op twee moest Van Besien wel op kop. Meeuws en Van Besien benaderden haar samen, maar het idee kwam van Meeuws, zelf lange tijd veiligheidsambtenaar van de stad. Mede daarom vindt de SP.Avoorzitter het niet erg om een plaats te zakken. Beels werkte jarenlang als Antwerpse politiecommissaris en belichaamde de diversiteitscel. Begin dit jaar verkaste ze naar Mechelen omdat korpschef Serge Muyters haar het werken belette.

Het in maart afgesloten Toekomstverbond rond Oosterweel duwde het belangrijkste inhoudelijke struikelblok vooraf van tafel (‘met dank aan de NVA’). Groen en SP.A reden daar een verschillend parcours. Ook het ooit door Patrick Janssens ingestelde