Nee is nee!
Maar een beetje seksuele spanning is goed voor ons humeur
Ian Faith: ‘Ze gaan de nieuwe plaat niet uitbrengen … ze vinden de hoes seksistisch.’
Nigel Tufnel: ‘Ja en wat is er mis met sexy?’
Wat waren dingen nog duidelijk in 1984! Iemand die het verschil niet kende tussen sexy en seksistisch, dat was een fictief personage om wie je luid kon lachen. De oerdomme gitarist Nigel Tufnel uit de komische film This is Spinal Tap, bijvoorbeeld. Als het Weinsteinschandaal iets duidelijk heeft gemaakt, dan wel dat vrouwen en mannen dertig jaar later minder onbezorgd met elkaar omgaan. Dat was toch nooit de bedoeling?
Het helpt niet dat alles in de discussie op één hoop wordt gegooid en dat begrippen door elkaar worden gehaald die duidelijk gescheiden zouden moeten blijven. Neem nu sexy en seksistisch – geen grap, dit keer. Sinds Weinstein zuchten vrienden (meestal, maar niet uitsluitend, mannen) dat er nu geen ‘sociale erotiek’ meer mogelijk is op de werkvloer, geen spel tussen de seksen. Ze durven geen complimentje meer te geven aan een vrouw, uit angst om voor viezerik uitgemaakt te worden. Andere vrienden (meestal, maar niet uitsluitend, vrouwen) fulmineren al een paar jaar tegen seksistische reclame.
Zelden bedoelen ze daarmee reclame waarin vrouwen dom of onbekwaam worden genoemd. Die zou duidelijk seksistisch zijn, ‘discriminerend op basis van geslacht’. Maar het gaat bijna altijd om reclame waarin een schaarsgeklede vrouw producten aanprijst die niet met schaarsgekleedheid te associëren vallen: wijn, of boormachines (in bikini maar wel met een helm op, uiteraard, voor als de arbeidsinspectie langskomt), of auto’s.
De bobbel van Beckham
Getuigen die advertenties van goede smaak? Vaak niet, maar slechte smaak is niet strafbaar. Seksisme is dat wel, maar sexy advertenties zijn niet noodzakelijk seksistisch. Sexy verkoopt, aan beide geslachten. Toen David Beckham reclame maakte voor slips, tuften
Zodra werd geïnsinueerd dat minirok of hotpants bevorderlijk konden zijn voor hun carrière, besloten veel vrouwen ook om ze maar op te bergen
vrouwen tergend traag voorbij het enorme reclamepaneel dat bij mij op de hoek van de straat stond, Davids bobbel strategisch op ooghoogte. Zelden ergerden ze zich minder aan de verkeersellende op dat kruispunt.
Dieetcola
Voor iemand aanvoert dat de schaarsgekleedheid van David aan het product te wijten/danken was: zijn we niet met zijn allen dieetcola beginnen te drinken, dames, toen die in reclamespotjes werd geleverd door een bouwvakker die zijn hemd vergeten was? Werd die man soms niet geobjectiveerd? Hell
yeah! Slechts een klein deel van de bevolking vindt naakt in reclames om morele of religieuze reden niet aanvaardbaar. De interesse voor het andere geslacht komt voorlopig nog niet in het gedrang.
Ook seksuele intimidatie valt niet noodzakelijk samen met seksisme, al worden ze de laatste weken slordig door elkaar gebruikt. Seksuele intimidatie heeft zelfs weinig te maken met seks, maar alles met macht. Zodra je laat doorschemeren dat het nare gevolgen kan hebben als iemand je fysiek of seksueel je zin niet geeft, is het spel geen spel meer. De overtreders weten zelf wanneer ze de lijn van het strafbare hebben overschreden, al beweren ze natuurlijk van niet.
De politie, die beroepshalve tegenstrijdige verklaringen dissecteert op zoek naar de waarheid, is niet tuk op zedenzaken, omdat ze delicaat en ingewikkeld zijn. (Dat is geen excuus om ze niet aan te pakken: er worden elk jaar ook duizenden aangiften over diefstal gedaan waarin duidelijk wordt gelogen, maar nog nooit heeft iemand daaruit de conclusie getrokken dat diefstal misschien niet bestaat.)
Het levenskruid
We onthouden: seks en macht gaan niet goed samen. Seks moet leuk zijn. Zoals mijn buurman in Londen zei: ‘It’s the spice of life,
innit?’ Alfred had in zijn seksleven, dat in de laatste maanden van de Eerste Wereldoorlog was begonnen – ik vermeld dat even voor mei 68’ers die denken dat zij seks hebben ontdekt – een indrukwekkende rij lady friends gekend. Toen hij de tachtig voorbij was, had hij er nog altijd twee (Too much informa
tion, Alf). Ze wilden allemaal net iets anders in bed (dat hoefde ik zeker niet te weten) en hij maakte er een punt van om uit te vissen wat dat was. Dat maakte hem natuurlijk zo populair bij de vrouwen. Hij heeft het woord ‘slutshaming’ nooit gekend, maar zou het zeker niet gebruikt hebben: ‘Ik ben elke vrouw dankbaar die haar lijf en tijd met mij heeft gedeeld.’ Een paar jaar later, in het sur
vival of the fittestsfeertje van de jaren 80, begon ik te werken op de marketingafdeling (hip en vrouwvriendelijk!) van een multinational uit de voeding (bovengemiddeld percentage vrouwelijke managers!). Mijn voorgangster was ontslagen nadat ze iets was begonnen met een manager van een filiaal. Er sprak jaloezie uit de commentaren van vrouwen en mannen; seksuele
frisson is goed voor ons humeur en ons ego, maar brengt ook een competitief kantje naar boven in ons. Het venijnigste commentaar kwam van haar exbaas: ‘You don’t fuck your lunch.’
Commerciële transactie
Daarmee zei hij iets essentieels over hoe naar werkende vrouwen werd gekeken. Een vrouw ‘krijgt’ een baan, ze ‘verdient’ ze niet. Dat cadeau komt meestal van een man. Je bent hem dus dank verschuldigd voor de kans die je kreeg. Meestal houdt dat gewoon in dat er wordt verwacht dat je beter zult presteren dan de mannen. Een paar toxische mannen interpreteren het als een recht op seks.
Want sinds de jaren 80, toen alles werd geprivatiseerd en verkoopbaar gemaakt, werd seks weer een potentiële commerciële transactie, eerder dan de ontspanning of zelfontplooiing waar de hippies voor hadden gestreden. Jonge vrouwen krijgen weer te horen dat seks hun geheime wapen is. Studieschulden? Zoek een sugar daddy! Dat is geen nieuw idee, maar het muffe, seksistische beeld van een snode jezabel die arme mannen manipuleert.
Zodra werd geïnsinueerd dat minirok of hotpants bevorderlijk konden zijn voor hun carrière, besloten veel vrouwen ook om ze maar op te bergen, zodat er geen twijfel was waaraan ze hun baan te danken hadden. Jammer: niets zaliger dan de zon op je benen de eerste dag van de lente. Hoe dan ook verklaart het waarom sommige vrouwen een ongemakkelijk gevoel hebben bij sexy reclames. Voor je het weet zorgt de commercie ervoor dat jonge vrouwen weer alleen op hun uiterlijk worden beoordeeld, terwijl de glazen plafonds belachelijk traag worden gesloopt.
Wie heeft van wie geprofiteerd?
We zijn dus al preutser en moralistischer geworden vóór Weinstein werd geout als vetzak. Hoe erg, bleek uit de reacties van veel vrouwen op de affaire: die actrices hebben toch van de samenwerking geprofiteerd, waar klagen ze over? Dat je van seks niet hoort te profiteren, leek niemand te vinden. Dat Weinstein ook de carrière van veel mannen heeft gelanceerd, van wie niet werd verwacht dat ze de baas achteraf ook nog gingen pijpen, dat zei niemand. Weinstein is misschien niet seksistisch, veel reacties op zijn zaak waren dat wel.
De affaire bewijst niet dat er nieuwe regels nodig zijn voor de omgang tussen mannen en vrouwen, wel dat we de oude regels eindelijk eens in praktijk moeten brengen. De heel oude, conservatieve regels dat je iemand in zijn of haar waardigheid laat en dat ‘nee’ ook ‘nee’ is. En dat je ingrijpt als je ziet dat iemand wordt geïntimideerd, gemanipuleerd of bedreigd. De wetten die verkrachting en aanranding van de eerbaarheid strafbaar stellen.
Maar ook die minder oude re gels, die we zogezegd na de summer
of love hadden ingevoerd. Die waarin mannen en vrouwen op gelijkwaardige basis en respect met elkaar omgaan. Waarin een ‘nee’ dus niet betekent dat er niet meer kan worden samengewerkt. En waarin er plaats is voor het spel, zonder schaamte, maar ook zonder bijgedachten over macht of geld.
Misschien moeten mannen als teken van toenadering volgend jaar maar meedoen aan rokjesdag – het is onrechtvaardig dat jullie nog steeds bijna nergens in short naar het werk mogen. Vraag aan een vrouwelijke collega wanneer rokjesdag is. We beloven onze ogen de kost te geven, maar onze handen thuis te houden.
De Weinsteinaffaire bewijst niet dat er nieuwe regels nodig zijn voor de omgang tussen mannen en vrouwen, wel dat we de oude regels eindelijk eens in praktijk moeten brengen