De strijd van Ifrah Ahmed
‘Stop genitale verminking, ook in Europa’
BRUSSEL I Hoe oud ze was toen het de eerste keer gebeurde, weet Ifrah Ahmed (29) niet meer precies. ‘Een jaar of acht, of misschien tien.’ De minzame glimlach aan het begin van onze ontmoeting, toen de Somalische nog snel een andere jurk wilde aantrekken voor de foto’s, verstart bij de herinnering aan de gruwel uit haar jeugd.
Ifrah groeide op in Somalië, dicht bij de hoofdstad Mogadishu. Genitale verminking bij meisjes is er niet alleen wijdverspreid, bovendien wordt in Somalië de meest ingrijpende vorm van vrouwenverminking uitgevoerd. De vulva wordt helemaal uitgesneden, daarna wordt het meisje – op een kleine opening na – dichtgenaaid. ‘Als kind heb je geen idee wat je te wachten staat. Volwassenen vertellen je dat je iets heel moois zult meemaken,’ vertelt Ifrah, ‘zoals een kerstcadeau ontvangen, of je eerste communie doen. We waren met negen meisjes, en één voor één moesten we de kamer binnen. Een man besneed alle meisjes. Eén meisje bloedde die dag dood.’
Voor Ifrah bleef het niet bij die ene keer. ‘Op mijn dertiende gebeurde het opnieuw, omdat het de eerste keer blijkbaar niet “juist” was uitgevoerd.’ Tegelijk woedde in haar geboorteland een hevige oorlog. Op haar zeventiende vluchtte Ifrah in haar eentje naar Europa. Ze woont nu in Ierland, waar ze een goede medische verzorging en een Iers paspoort kreeg.
Controle na elke vakantie
Dat Europese paspoort biedt haar de bescherming om vaak terug te reizen naar Somalië en zeer openlijk campagne te voeren tegen genitale verminking. Ifrah schopte het tot adviseur vrouwenzaken van de Somalische regering. Intussen wordt haar leven verfilmd. Deze week bezocht ze de filmset in Brussel, waar de ontmoeting die Ifrah in 2013 met de Europese Commissie had, wordt verfilmd.
‘Het doet goed om weer in Brussel te zijn,’ zegt de jonge vrouw, ‘maar tegelijk doet dat me erbij stilstaan hoe weinig we sindsdien zijn opgeschoten. Eindelijk wordt er in Somalië openlijk over gepraat, maar op een klas van veertig meisjes worden er nog altijd 39 verminkt, en geen wet die het verbiedt.’
Al haalt een verbod, zonder extra waakzaamheid bij risicogroepen, ook niet veel uit. ‘In Europa mag het wettelijk niet, maar hier gebeurt het eveneens’, zegt Ifrah Ahmed. ‘De EU moet voor nultolerantie gaan, en jonge meisjes beschermen. Waarom geen controles na elke schoolvakantie? Deze allochtone meisjes zijn ook EUburgers. Slagen hun moeders er niet in hen te beschermen tegen deze vorm van mishandeling, dan moeten overheden dat doen.’
Ifrah is enthousiast over de Franse aanpak, waar artsen en zorgverstrekkers de vraag krijgen extra waakzaam te zijn bij kinderen ouder dan zes uit risicogroepen migrantengroepen waarin meisjes worden verminkt. Sindsdien zijn er in Frankrijk al een poos geen gevallen van verminking meer vastgesteld. Ook in ons land noemde staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir (NVA) vrouwenverminking in juni nog een onderschat probleem. Wie genitale verminking op een minderjarige uitvoert, vergemakkelijkt of bevordert, riskeert vervolging in België, ook als het in het buitenland is gebeurd. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn meer dan 200 miljoen meisjes en vrouwen verminkt, en lopen jaarlijks drie miljoen meisjes het risico dat het ook hen overkomt.
‘Grootmoeder, waarom?’
‘In Somalië is dit een ingebakken culturele traditie, overgoten met een religieuze saus’, vertelt Ifrah. ‘Mijn debat daarover met traditionele leiders verloopt heel stroef. Ze zijn het oneens of dit een religieuze dan wel een culturele traditie is. Maar ze vinden wél eensgezind dat de praktijk niet mag worden stopgezet.’ Genitale verminking is daarom zeker een voorbeeld van vrouwenhaat, maar tegelijk is het ook complexer dan dat. Juist veel vrouwen zetten de gruwelijke traditie voort. ‘Mijn eigen grootmoeder hield mijn benen vast, terwijl die man maar bleef snijden’, zegt Ifrah. ‘Ik heb haar nooit gehaat. Ze was onopgeleid. Voor ze stierf, vroeg ik haar waarom ze het had gedaan. Ze bleef me het antwoord schuldig.’
‘Traditionele leiders zijn het oneens of dit een religieuze of culturele traditie is. Maar allemaal vinden ze dat de
praktijk niet mag verdwijnen’ IFRAH AHMED Somalische activiste tegen genitale verminking bij meisjes en adviseur van de Somalische regering