IVE MARX WINDT ZICH OP OVER DE AMERIKAANSE BELASTINGHERVORMING
(in de VS en – straks – hier)
Als we nu eens allemaal beloven een maandsalaris te schenken aan onze favoriete miljonair, kunnen we dan alsjeblieft stoppen met deze nonsens?
Sarcasme, dat is voorlopig de enige tastbare opbrengst van de belastinghervorming die de Amerikaanse Republikeinen er doorduwen, in pure House of
cards-stijl (DS 4 december). Die ‘hervorming’ is een belastingverlaging voor de rijken natuurlijk, wat dacht u. Als we de Republikeinse voorstanders moeten geloven, dan zal het de Amerikaanse economie een boost tot in de stratosfeer geven. Want u weet wel: hoe minder belastingen mensen moeten betalen, hoe harder ze werken. En wie werkt er het hardst? De mensen die al veel verdienen, natuurlijk!
Veel Amerikanen die vaak verdomd hard werken en geen miljoenen verdienen – een niet onaanzienlijke meerderheid – geven zich ondertussen over aan een soort van loopgravenhumor die een mens helpt niet gek te worden bij naderend, maar onafwendbaar onheil. Geen wonder dat late
night comedy-shows die de politiek door de mangel halen meer worden bekeken dan nieuwsuitzendingen. Want de doorsneeAmerikaan is ondertussen aan het eind van zijn Latijn. Decennialang al leeft zijn machtigste politieke klasse – ik heb het over de Republikeinse partij van president Donald Trump – in een soort parallel universum waar feiten, analyses, laat staan het lot van de gewone man of vrouw van weinig tel zijn. In Washington spreekt het geld. En wat wil het geld? Zoals altijd: nog meer geld.
Dus komt er een belastingverlaging voor de rijken en voor de bedrijven. Uitgerekend in het land waar de laatste veertig jaar zowat 90 procent van alle economische groei bij de rijkste 10 procent van de bevolking is terechtgekomen.
Ronald Reagan, de Hollywood-acteurpresident die ondertussen heiligenstatus geniet aan de Amerikaanse rechterzijde, zei ooit: you ain’t seen nothing yet. Wel, hij had dit nog moeten meemaken. De reaganomics, ogenschijnlijk begraven op het kerkhof van in diskrediet geraakte economische wonderrecepten, heeft een wederopstanding gemaakt die weinigen voor mogelijk hielden. Reagans opvolger George Bush noemde het voodoo economics. Wel, voodoo is back.
Het verschil met vandaag is dat er in de jaren 80 nog pseudowetenschappelijke theorieën werden aangedragen om een en ander te legitimeren. De fameuze curve van Arthur Laffer, bijvoorbeeld, die stelt dat de belastingopbrengsten vanaf een bepaald tarief dalen. Als die theorie zou kloppen, dan leefden we in België grofweg als de mensen in Noord-Korea of Cuba, maar dit geheel terzijde.
Tegenwoordig neemt men zelfs niet meer de moeite om critici – dat is zowat iedereen met een brein en een greintje integriteit – van antwoord te dienen. Alles wat elke weldenkende expert zegt, wordt afgedaan als fake news.
Wat zeggen die experts? Dat de belastingverlaging een gat van honderden miljarden in de Amerikaanse begroting zal slaan. Sommige schattingen gaan tot 1,5 biljoen dollar. Waar willen ze het geld halen? Bij het leger? Grapje. Door nog meer besparingen in sociale uitgaven. Nu al weten we dat 13 miljoen Amerikanen hun gezondheidsverzekering zullen verliezen.
Hallucinant. Gelukkig leven wij in België.
Maar wacht even. Belastingverlagingen die niemand ooit serieus heeft doorgerekend en die gaten lijken te slaan in de begroting, maar misschien wel moeten worden gedempt door besparingen in de sociale sector, het klinkt eigenlijk toch een beetje bekend in de oren. Achter de voorgestelde verlaging van de vennootschapsbelasting bij ons zit in essentie dezelfde redenering als achter de drastische verlaging die Trump bepleit in de VS.
Over onze taxshift kun je moeilijk zeggen dat het een cynische belastingverlaging voor de rijken is. Maar het is wel een groot cadeau aan de bedrijven in tijden van hoogconjunctuur. Hoeveel ervan terechtkomt bij de aandeelhouders? Hoeveel bij het topmanagement dat altijd wel weg weet met de loonnorm? We weten het niet. Genereert de taxshift dan geen jobs? Misschien. Veel ernstig rekenwerk heeft nog niemand gezien.
Die flexi-jobs zijn ook een fiscale gunstmaatregel voor mensen die het al relatief goed hebben. Je moet vier vijfde werken om onbelast te mogen bijverdienen. Mensen die helemaal geen werk hebben, blijven weer maar eens in de kou staan. Wie gaat die gederfde belastinginkomsten betalen? Of gaan we daarvoor ook besparingen zoeken?
We zijn natuurlijk nog heel ver van Amerikaanse toestanden. Maar het gaat hier wel snel op de slippery slope. Kritische adviezen van de Raad van State over de effectentaks of de flexi-jobs worden arrogant – hoe kun je dat anders noemen – aan de kant geschoven. Die kritieken gaan trouwens niet over punten en komma’s waar alleen legalistische droogstoppels zich aan ergeren. Het gaat over fundamentele zaken. Minstens even fundamentele kritieken van de Europese Commissie worden met eenzelfde dedain van tafel geveegd.
Merkwaardig genoeg ondergaan we het met dezelfde gelatenheid als onze medeburgers aan de andere kant van de oceaan. Ik zie hier een grote toekomst voor late night comedy-programma’s.
In Washington spreekt het geld. En wat wil het geld? Zoals altijd: nog meer geld
Ive Marx is hoogleraar (UAntwerpen) en doceert vooral in de opleiding sociaaleconomische wetenschappen. Wekelijks komt op dinsdag een gezaghebbende econoom aan het woord.