Verhaal Toporovski vertoont barsten
De twijfels over de collectieToporovski nemen verder toe. De versies over wie de 26 bruiklenen verzekert, lopen uiteen. En een catalogus die de eigenaar voorlegt als bewijsmateriaal, bevat merkwaardige anomalieën.
Ook al zijn de 26 bruiklenen van de collectie Toporovski weg gehaald uit de zalen van het Museum voor Schone Kunsten (DS 30/1) , toch is de rust nog niet teruggekeerd. In zijn recentste editie plaatst The Art Newspaper een reeks kritische kanttekeningen bij de kunstwerken.
Zo poneert het blad dat de datering van een schilderij van Nicholas Roerich nie t kan kloppen. H et be weert dat een postzegel, die is afgebeeld op een compositie van Olga Rozanova, historisch onjuist is: tsaar Nicolaas II zou nooit op een postzegel van 25 kopeken hebben gestaan.
Voorts citeert The Art Newspaper de direc trice van he t museum van Kharkov (Oekraïne), die zegt dat een oude tentoonstellingscatalogus van haar instelling vervalst is. Ze herkent een catalogus van 1998 en geeft aan dat er t wee pagina’ s in veranderd zijn. Daarop zi jn de foto ’s van t wee schilderijen vervangen één daarvan is De evangelisten van Natalia Goncharova, dat in Gent hangt. Het echtpaar Toporovski gebruikt dit doc ument om de herkomst van het schilderij te staven.
Onze krant vroeg t wee ver talers Oekraïens en R ussisch om de t wee pagina’s te ver talen. Onaf hankelijk van elkaar kwamen ze tot de be vinding dat het boekje – van zowat wint tig pagina’s – overwegend in het Oekraïens geschre ven is. Behalve de twee betreffende pagina’s: die bevatten passages die een R ussische achtergrond verraden.
Wormenvrouw
Van de namen die in de linkerkolom zijn opgelijst, zijn één voornaam en enk ele patroniemen ( vadersna
men) in het Russisch geschreven (zie onderlijning). In de catalogus is er sprake van Gontsjarova Natal’a Sergeevna. I n he t Oekraïens zou dat moeten zi jn: G ontsjarova N atalia Sergiivna. In dezelfde lijst vernoemt de catalogus Rozanova Olga V ladimirovna, ter wijl de Oekraïense schrijfwijze Rozanova Olga V olodymyrivna hoort te zi jn.
Bij de titel van het schilderij linksboven, de Hartenvrouw van Rozanova, heeft die Russische achtergrond tot een merk waardige uitschuiver geleid. In de catalogus staat ‘ Dama Chrobakiv’ (had ‘ Tsjervova Dama’ moeten zi jn). Het R ussische woord voor de kaar tterm ‘ harten’ kan ook ‘wormen’ betekenen, en in die laatste betekenis heeft het zijn weg naar de catalogus gevonden. Daarin is er dus sprake van de Wormenvrouw. Onze conclusie is dat er op zijn minst enkele anomalieën in he t doc ument staan, die twijfels over de catalogus rechtvaardigen. Als hij aangepast is, dan allicht door iemand die he t Oekraïens niet machtig was.
Verzekering
Het bleef lang onder de radar wie de 26 bruiklenen verzekerde en voor hoeveel. Als ze echt zijn, hebben deze stukken een waarde van enkele tientallen miljoenen euro’s. Dan zouden ze ook dienovereenk omstig verzekerd moeten zijn.
In een inter view met deze krant liep Igor Toporovski in een bocht om onze vraag naar de verzek eringen. Op onze vraag naar de verzekeringswaarde antwoordde hij ‘enkele miljoenen’. In een gefiatteerd interview met onze collega’s van The Art Newspaper zei hij ‘ dat de schilderijen gedekt waren door de verzekering van het museum’. Die versie wordt echter zowel door het museum als door de stad Gent formeel tegengesproken – de verzek ering wordt be taald door het echtpaar Toporovski.
zeggen dat het hoogst ongebruikelijk is dat een bruikleenge ver zelf zi jn werken verzekert. Een van hen, die anoniem wenste te blijven, zei dat hij ‘voor één enkel werk, voor een korte periode van drie maanden, soms wel eens voorstelt om zijn eigen verzekering te laten doorlopen.’
Musea die vaak bruiklenen ont vangen, zeggen ook dat het zeldzaam is dat een bruikleengever zelf voor de verzekeringskosten opdraait. ‘I n de regel verzekert het museum en staat het in voor he t transport’, zegt Ben Van Beneden, directeur van het Rubenshuis. ‘ Dat li jkt me maar hof fe
Terwijl he t museum zich al die tijd in stilzwijgen hulde om de zaak te bedaren, gaf Igor Toporovski vorige week vrijdag in het museum nog twee rondleidingen voor R ussische kunstkopers. Dat is ons be vestigd door Ekaterina Limonad, die voor de kunstbeurs Brafa R ussische in vités naar Gent begeleidde. ‘De meeste bezoekers willen graag de restauratie van het Lam Gods zien’, zegt ze. ‘Z e hebben ook de zaal me t R ussische avantgardekunst bezocht.’
Tegen de achtergrond van de hetze vonden ge tuigen dit optreden weinig gepast. T och was dat voor schepen van Cultuur , Annelies Storms (Sp.a), niet de reden om de werken uit de zaal te halen. ‘Ik was er nie t van op de hoog te’, zeg t ze, ‘maar het staat eenieder vrij het museum te be treden. H et museum heeft zelf beslist de werk en weg te halen. Als de e xpertencommissie straks stukken selecteert, willen we liever niet dat die weg gehaald worden te midden van he t publiek.’
Igor Toporovski reageerde gisteren niet op onze telefonische oproepen.
Het is hoogst ongebruikelijk dat een bruikleengever zelf de verzekering betaalt