Je moet het taboe afwegen

‘Aan de normverschuiving waarbij we de kostprijs van migranten berekenen, doe ik niet mee.’ Het is een uitspraak Wouter Beke in De Tijd. Ive Marx trad hem gisteren op deze bladzi jden bi j (DS 30 januari) . V olgens hem is de vraag hoeveel de migrant nu eigenlijk wel k ost, ‘ per fide’. Het verdic t is duidelijk: Gij zult menseli jk leed nie t uitdrukken in geld. En toch moe ten we volgens mi j de verboden vraag – wat k ost dat? – dur ven te stellen.

Zoveel euro voor de opvang van een vluchteling, zoveel voor een oud mensje in een rusthuis en zoveel voor een kind me t een ongeneesli jke ziekte. Een geldbedrag op menselijk leed plakken, voelt verkeerd. In psychologenjargon hee t dat een taboo tradeoff. Je weegt het immateriële ( waarden en normen) af tegen he t materiële (geld), en dat is taboe.

Dat kun je zelf nagaan. Bi j de volgende ruzie met je man geef je hem geen bloemetje om he t goed te mak en, maar wel een briefje van 20 euro, de k ostprijs van dat boeketje. De kans is klein dat hjijou daarna liefdevol in de armen sluit. Liefde is niet te koop. Je kunt en mag he t niet in geld uitdrukken. Datzelfde geldt volgens W outer Beke en Ive Marx voor menselijk leed. Ook daar mag je geen bedrag op plakk en. Als vrouw van een kwade man kun je aan he t taboe ontsnappen door dat biljet van 20 eu

te overhandigen, maar als politic us is er geen ontsnappingsroute. Je moet de taboeafweging maken. Dat hee t beleid.

Geen onbeperkt budget

Stel dat je een beslissing moe t nemen over de terugbetaling van geneesmiddelen. Dan kun je, behalve als je een onbeperkt budget hebt, niet anders dan he t leven en de le venskwaliteit van patiënten af wegen tegen de kostprijs van de terugbetaling. En als de k osten te hoog zi jn in vergeli jking met de baten, be taal je dat geneesmiddel niet terug en besteed je je budge t aan een middel waarmee je meer mensenle vens kunt redden. Geld kun je nu eenmaal maar één keer uitgeven en dus moet je proberen om zo veel mogelijk leed te verlichten tegen zo laag mogelijke kosten.

Stellen dat een mensenle ven onbe taalbaar is en dat je mensenlevens niet in harde cash mag uitdrukken, het klinkt goed, maar als leidraad voor een geneesmiddelenbeleid kom je er niet ver mee. Dat geldt niet alleen voor geneesmiddelenbeleid. Ouderenzorg, verk eersveiligheid, terrorismebestrijding … In al die gevallen moet je als politicus he t immateriële af wegen tegen het materiële. Dat betekent niet dat menselijk leed te herleiden is tot het kostenplaatje, maar dat kostenplaatje is wel een van de factoren waarmee je rek ening moe t houden.

Verboden vraag

Ook bij migratie moe ten we k osten en

boden vraag stellen. Natuurlijk kunnen en zullen we van mening verschillen over he t antwoord op die vraag. Achter elke berekening van de kosten van een migrant schuilt een hele reeks aannames en vereen voudigingen, en bi j elk daar van kun je vraag tekens zetten. Links zal natuurlijk zijn best doen om aan te tonen dat he t werk elijke kostenplaatje veel lager lig t, terwijl rechts zal proberen te bewijzen dat vluchtelingen nog een heel stuk duurder zi jn. Een debat waarin we waarschijnlijk nooit een consensus zullen vinden, maar dat we moeten blijven voeren. Al was het maar omdat, en nu komt de linkse Gutmensch in mij naar boven, het de enige manier is om de rechtse doemberichten – onze welvaar tsstaat gaat eraan! – te counteren.

Dat is trouwens wat Ive Marx ook deed. Net nadat hij de vraagstelling naar de kostprijs perfide heeft genoemd, wi jdt hij een hele paragraaf aan, inderdaad, de berek ening van de kostprijs om duidelijk te maken dat die onze sociale zekerheid niet in gevaar brengt.

Achter elke berekening van de kosten van een migrant schuilt een reeks aannames

En na de discussie over de precieze kostprijs kunnen en moeten we debatteren over de afweging zelf. Is die prijs te hoog of niet? Kunnen we het geld dat nu naar vluchtelingen gaat beter elders spenderen, of moeten we net schrappen in andere uitgaven – dure nieuwe speeltjes voor de luchtmacht bi jvoorbeeld – zodat er meer geld voor opvang vrijkomt?

Ook ik zou liever hebben dat de bomen tot in de hemel groeien en dat budge tten onbeperkt zijn. In dat geval waren deze lastige afwegingen niet nodig. Maar de ogen sluiten en stellen dat de afweging niet mag worden gemaakt, lijkt me onverstandig.