Ook goede mensen doen slechte dingen
Er is geen reden om aan te nemen dat grensoverschrijdend gedrag niet voorkomt bij ngo’s, schrijft GABY HINSLIFF.
GABY HINSLIFF Wie? Wat?
Leedvermaak
Oxfamwinkels: niet langer alleen bevolkt door lieve oude vrouwtjes.
Probeer je in te beelden op welke plek je het minst risico loopt geconfronteerd te worden met grensoverschrijdend gedrag, en je denkt meteen: de Wereldwinkel. Waar kun je veiliger zijn dan op een plek vol lieve oude vrouwtjes die geduldig spullen op orde leggen? De Wereldwinkel in de betere stadsbuurt valt natuurlijk niet te vergelijken met chaotische, wetteloze plaatsen op verre continenten, waar hulpverleners duidelijk over de schreef gingen en wanhopige vrouwen misbruikten. De Wereldwinkel is een bron van goedheid en zachtaardigheid, een houvast voor de armen, een niet meer weg te denken deel van ons sociaal weefsel.
En toch. Het is precies de aanname dat goede mensen boven alle verdenking verheven zijn, die ons in het verleden zo zuur is opgebroken. Het was precies datzelfde soort vanzelfsprekend respect waarmee priesters, leerkrachten, sporttrainers en zelfs politici altijd werden bejegend, en dat sommigen van hen in staat stelde dat vertrouwen te misbruiken. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat een liefdadigheidsinstelling zoals Oxfam Wereldwinkel meer immuun zou zijn voor dat soort wangedrag dan andere winkels of bedrijven. Precies daarom zijn de 123 meldingen van seksueel misbruik en aanranding die zich de voorbije negen jaar zouden hebben voorgedaan in Britse Oxfamwinkels (DS 14 februari), tegelijk shockerend en helemaal niet zo verrassend.
In een organisatie met een leger van 23.000 vrijwilligers kun je met een tiental incidenten per jaar bezwaarlijk stellen dat seksueel misbruik er ‘schering en inslag’ was, zoals de Daily Mail, die een anonieme klokkenluider het verhaal liet uitbrengen, het formuleerde. Of toch niet méér schering en inslag dan op de eerste de bes te krantenredactie. In dat opzicht lijkt het onnoemelijk oneerlijk dat Oxfam nu geviseerd wordt voor iets dat het probleem van iedere werkgever is, of zou moeten zijn. En er zijn zeker enkele rechtse rakkers die misnoegd waren toen het misbruik in de exclusieve The Presidents Club de pers haalde, en die nu iets te veel leedvermaak voelen omdat er een progressieve organisatie in het vizier komt. Maar de klokkenluiders van Oxfam om die reden doodzwijgen, zou even erg zijn als hen om meer duistere redenen doodzwijgen.
Taakstraf
De Oxfamwinkels worden niet langer alleen door lieve oude vrouwtjes bevolkt. Tieners gaan er steeds vaker als vrijwilliger aan de slag, om die ervaring alvast achter de kiezen te hebben. Sommige winkels hebben ook mensen in dienst die er een taakstraf komen uitvoeren, andere geven jongvolwassenen een kans die nergens anders een kans krijgen.
Helen Evans, de voormalige verantwoordelijke voor de veiligheid en het welbevinden van het Oxfampersoneel, stelde het in een mededeling zo: ‘Als ouders wisten dat hun kinderen in de Oxfamwinkel samenwerken met mensen die misschien een strafblad hebben, dan zouden de
meesten het hen verbieden.’ Terwijl veel ouders wellicht denken dat een studentenjob in de Wereldwinkel veiliger is dan eentje in de horeca. Een van de gevallen waarover Evans het had, ging over een jonge vrijwilligster die was lastiggevallen door een volwassen mannelijke collega. De winkelverantwoordelijke dwong haar geen klacht in te dienen.
Moraal van het verhaal
Het klinkt wat kleinzielig je zorgen te maken over wat er kan misgaan in het magazijn van een Oxfam Wereldwinkel, vergeleken bij de gruwelverhalen over flagrant seksueel misbruik door ontwikkelingshelpers in Haïti, of bij de politieke risico’s en veiligheidsrisico’s die ngomedewerkers lopen die in oorlogsgebied werken. Misschien is dat waarom de bezorgdheid van Helen Evans wat wordt weggelachen door het bestuur van Oxfam. Er loopt momenteel een onderzoek naar hoe dat bestuur de gebeurtenissen in Haïti heeft afgehandeld, maar dat ze twee jaar geleden geen oor hadden naar wat Evans te melden had over misbruik in de Wereldwinkels, daar kraait geen haan naar.
Als klokkenluiders geen gehoor krijgen, dan wijst dat niet altijd op een moedwillige doofpotoperatie. Vaak wijst het op slecht bestuur: geen prioriteit geven aan zaken waarvan de hoogdringendheid ook pas achteraf duidelijk wordt.
De moraal van dit verhaal is dus dat al die saaie bestuursprocedures er wel degelijk toe doen, ook in organisaties die voor het goede doel werken. Je veronderstelt niet. Je controleert. Je zeurt over het kleinste detail, zelfs als je een ngo bent met hoog moreel aanzien, zoals Oxfam. En bovenal: je trapt niet in de val te denken dat goede mensen altijd het goede doen.
Je veronderstelt niet. Je controleert. Je zeurt over het kleinste detail, zelfs als je een ngo bent met hoog moreel aanzien, zoals Oxfam