Gatz doekt onderzoek Toporovski’s al op
De expertencommissie die de schilderijen in Gent zou onderzoeken, zegt dat de bijkomende eisen van de advocaten haar werk onmogelijk maken.
BRUSSEL I Coup de théâtre in het dossierToporovski. Drie volle weken duurde het om experts te vinden die de 26 bruiklenen aan het Museum voor Schone Kunsten Gent tegen het licht zouden houden. Gisteren gingen ze op hun eerste werkdag al onderuit, gestruikeld over de advocaten.
Minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) heft de commissie op ‘omdat de Stichting Dieleghem (die de Toporovskicollectie beheert, red.) en de stad Gent niet langer hun volle medewerking verlenen’. Zowat een maand geleden nam Gatz het initiatief voor de commissie, nadat er twijfels waren gerezen over de authenticiteit van de werken (DS 15 januari).
De vier experts, onder voorzitterschap van Thomas Leysen, hadden de principiële toezegging dat vijf werken in een lab zouden worden geanalyseerd. Maar wat de start van een onderzoek moest worden, eindigde gisteren bij de eerste tegenwind in een anticlimax doordat de advocaten van de Stichting met extra voorwaarden kwamen aanzetten.
‘Ze vroegen om aan te tonen waarom er bij sommige kunstwerken twijfels zijn’, zegt Leysen. ‘Die twijfels zijn er. Waarom zouden wij daar dan eerst de bewijslast voor aanbrengen? Dit komt de facto neer op een veto van de Stichting Dieleghem om de werkzaamheden op te starten.’
Ook over de labanalyse zelf was heibel ontstaan, nadat de advocaten van de Stichting het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) gewraakt hadden omdat een van zijn medewerkers in de media verklaringen over Russische avantgardekunst had afgelegd.
‘De stad Gent vond dat er eerst een labanalyse moest zijn voor we zouden onderzoeken of het muse um zorgvuldig te werk was gegaan. De commissie oordeelde dat het in die omstandigheden onmogelijk was haar taken uit te voeren’, zegt Leysen.
Minister Gatz onderschreef gisteren dat de commissie ‘door die extra voorwaarden haar werk onmogelijk naar behoren kon uitvoeren’. ‘Die voorwaarden zijn een breekpunt’, zegt Gatz in een reactie aan deze krant. ‘Er valt niet over te onderhandelen. Het circus heeft lang genoeg geduurd. Er was een vermoeden van schuld en ik wilde tussenkomen om deze zaak uit te klaren. Als er geen coöperatie is en die poging zelfs wordt bemoeilijkt, dan geeft dat alleen maar aan dat het vermoeden blijft bestaan.’
Voor Gatz is de zaak afgesloten. ‘Het Museum voor Schone Kunsten is een stedelijke instelling. Dit is de volle verantwoordelijkheid van de stad. Ik heb een scheidsrechtersrol willen vervullen, maar ze staat er nu weer helemaal alleen voor.’
De Gentse schepen van Cultuur, Annelies Storms (SP.A), noemt de ontbinding van de commissie ‘een eenzijdige beslissing van de minister’. Ze betreurt het besluit. ‘Ik ben niet op de hoogte van een weigering van de Stichting Dieleghem om mee te werken. Er was een formele overeenkomst tussen de Vlaamse overheid, de stad en de Stichting in de maak. De Stichting had daar nog vragen bij. Ik had niet het gevoel dat het gesprek hierover beslecht was. We gaan de tijd nemen om onze positie te bepalen. De werken komen voorlopig niet terug in de zaal.’
‘Dit is een eenzijdige beslissing van de minister, ik ben niet op de hoogte van een weigering om mee te werken’
ANNELIES STORMS Gents schepen van Cultuur
‘Ik voelde me moreel verantwoordelijk omdat ik meneer Toporovski had ontmoet, daarom heb ik geprobeerd een scheidsrechtersrol op te nemen’
BRUSSEL I Op de eerste werkdag van de expertencommissie die de bruiklenen Russische avantgardekunst in Gent zou onderzoeken, trok minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) er de stekker uit.
Dat was snel.
‘Ik heb deze beslissing met de voorzitter, Thomas Leysen, besproken. Het was niet opportuun deze mensen met wetenschappelijke en andere reputaties nog langer rondjes te laten draaien. Het circus heeft lang genoeg geduurd.’
Waarom trekt u zich volledig terug uit het dossier?
‘Strikt genomen had ik hier geen initiatief moeten nemen. Maar ik voelde me moreel verantwoordelijk omdat ik mijnheer Toporovski had ontmoet. Daarom heb ik geprobeerd een scheidsrechtersrol te spelen. Tot we een paar dagen geleden een advocatenbrief op hoge poten kregen. Daarmee brak de Stichting Dieleghem haar woord om mee te werken aan het onderzoek.’
Gaat men u niet verwijten dat u makkelijk opzij gaat?
‘Dit is einde verhaal. Ik ga niet onderhandelen over voorwaarden. Ik heb de kans geboden op een constructieve manier, van woord en wederwoord, klaarheid te brengen in dit dossier.’
Welke voorwaarden waren voor u onaanvaardbaar?
‘Dat wij moeten aandragen waarom er bij sommige werken twijfels zijn. De medewerker van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK), die het onderzoek zou uitvoeren, is gewraakt omdat hij zich in de media over de zaak had uitgelaten (een medewerker legde in deze krant in algemene termen de wetenschappelijke methodes uit om kunstwerken te analyseren, red). Gent vond dat er eerst een labanalyse moest zijn voor werd onderzocht of het museum wel zorgvuldig genoeg had gehandeld.’
Kan dit onderzoek niet door een ander lab gedaan worden?
‘Het KIK heeft een wetenschappelijke reputatie en staat boven elke verdenking. De instelling had de geknipte kwalificaties om dit onderzoek uit te voeren.’
Hoe moet het nu verder?
‘De verantwoordelijkheid voor het tentoonstellen van de werken ligt bij het museum. Daaraan is niets veranderd. Het is nu aan het museum en de stad enerzijds en de Stichting Dieleghem anderzijds om te bepalen hoe en of ze al dan niet verder wensen samen te werken.’