‘Als België kerncentrales sluit, kunnen wij stroom leveren’
Armin Laschet Ministerpresident NoordrijnWestfalen
Neen, hij komt hier niet alleen om te praten over Tihange en Doel, benadrukt ministerpresident Armin Laschet van NoordrijnWestfalen, die vandaag een officieel bezoek aan ons land brengt. Maar natuurlijk zal het daar óók over gaan: ‘Als er in België een tekort ontstaat door de sluiting, kunnen wij stroom leveren.’
BRUSSEL I Armin Laschet (CDU) ontmoet vandaag koning Filip, premier Charles Michel (MR) en de ministerpresidenten Geert Bourgeois (NVA) en Willy Borsus (MR). Het gebeurt niet zo vaak dat een ministerpresident van een Duitse deelstaat zo’n officieel bezoek op hoog federaal en regionaal niveau brengt aan ons land. Maar NoordrijnWestfalen is onze onmiddellijke buur, en met zijn 18 miljoen inwoners is het de grootste Duitse deelstaat.
De mensen in NoordrijnWestfalen maken zich grote zorgen over de berichten over de ‘scheurtjesreactoren’ in Doel en, vooral Tihange, vlak bij de Duitse grens. Dat wordt dus een onvermijdelijk gespreksonderwerp. Maar zijn bezoek zal daar niet toe beperkt blijven, zegt Laschet een paar keer heel nadrukkelijk in een telefonisch interview. ‘Ik wil vooral de samenwerking met België, Nederland en Luxemburg verder ontwikkelen, want we vormen samen één economisch gebied. België is een van onze grootste handelspartners: NoordrijnWestfalen importeert meer uit België dan uit de VS. En voor ons, als exportgerichte deelstaat, zijn de zeehavens van Rotterdam en Antwerpen belangrijker dan die van Hamburg. Dat betekent dat we ook samen de transportmogelijkheden en de verkeersverbindingen in dat gebied moeten ontwikkelen. Ook voor binnenlandse veiligheid kunnen we nog intensiever samenwerken, bijvoorbeeld door meer informatieuitwisseling tus sen onze politiediensten. Criminaliteit kent geen grenzen meer.’
Maar u zult onvermijdelijk ook praten over onze kerncentrales?
‘De vorige regering in NoordrijnWestfalen heeft daarover al contacten gehad met België, omdat er twijfel is over de veiligheid van sommige reactoren. Maar dat mag niet het hoofdthema van mijn bezoek worden. We willen praten over een gezamenlijk energiebeleid, dat ook deel uitmaakt van die gezamenlijke economische ruimte. Er zijn op dit moment nog geen goede hoogspanningsverbindingen met België. Als we een Europese interne markt willen voor elektriciteit, waarbij iedereen bevoorradingszekerheid en betaalbare stroom heeft, hebben we die wel nodig. In dat kader willen we ook praten over Doel en Tihange, en een eventuele sluiting.’
Wil u aandringen op een snellere sluiting?
‘Er heerst effectief grote bezorgdheid in NoordrijnWestfalen over die reactoren. Er zijn acties geweest van milieuverenigingen, maar ook het stadsbestuur van Aken heeft zich daarvoor sterk ingezet. En we weten dat er ook in België over gediscussieerd wordt. Het is toch wenselijk dat een reactor die telkens opnieuw in panne valt, stilgelegd wordt. Hoe sneller, hoe beter.’
Klopt het dat u al aangeboden hebt dat NoordrijnWestfalen ons stroom kan leveren als die reactoren stilgelegd worden en wij daardoor een tekort zouden hebben?
‘De groene milieuminister van de vorige regering heeft met de
Belgische regering al gepraat over de mogelijkheid de kernreactoren te sluiten en dan stroom te leveren vanuit Duitsland.’
Maar dat is dan stroom opgewekt door bruinkoolcentrales.
‘We hebben een elektriciteitsmix in NoordrijnWestfalen, met stroom uit steenkool en uit bruinkool, maar ook steeds meer stroom uit hernieuwbare energiebronnen. Aan elektriciteit zie je niet uit welke bron ze komt. Als er in België een bevoorradingsprobleem zou ontstaan, kunnen we stroom uit die mix ter beschikking stellen. Maar het zou te kort door de bocht zijn om te zeggen dat er bruinkool nodig is om Tihange stil te leggen. Bruinkool is maar één deel van onze energiebevoorrading. Het is betaalbaar. Als er een incident is in een kerncentrale, kan dat gevolgen hebben op heel lange termijn. Dan is het veiliger stroom in te voeren uit die brede mix, waar zonne en windenergie een groot aandeel in hebben.’
De hoogspanningsverbindingen die nodig zijn om die stroom te leveren, bestaan niet.
‘Er is één hoogspanningslijn waarvan de aanleg net begonnen is, de zogenaamde Alegro. Maar die kan maar één gigawatt transporteren. Er zal meer nodig zijn als er kerncentrales gesloten worden. Daarom heb ik, in gesprekken met de Belgische ambassadeur, al voorgesteld dat we in Duitsland de planningsprocedure kunnen versnellen, zodat er meteen ook een tweede lijn gelegd kan worden. Dan kunnen we meer stroom uitwisselen tussen België en Duitsland.’
In het regeerakkoord voor de nieuwe Duitse regering, waarvan u voor de CDU het energieluik onderhandeld hebt, is geen datum meer voorzien voor de stillegging van de Duitse kolencentrales.
‘De vorige regering van NoordrijnWestfalen had beslist dat er tot 2045 bruinkool ontgonnen kan worden. Maar tegelijk willen en moeten we de klimaatdoelstellingen van Parijs bereiken tegen 2030. CO2reductie kan gerealiseerd worden door in te grijpen op het energiebeleid, maar ook door maatregelen in het verkeer, door energiezuinigere woningen enzovoort.’
‘In het nieuwe regeerakkoord staat nu dat een stillegging van de bruinkoolcentrales op korte termijn nu niet mogelijk is, omdat we veel energieintensieve industrie hebben, zoals de staal, chemie en aluminiumsector. Die energie kunnen we nu nog niet garanderen met alleen zonne en windenergie, want de opslagtechnologie staat nog niet ver genoeg. Zolang die er niet is, zullen we bruinkool nodig hebben. Een federale commissie gaat nu onderzoeken wanneer en hoe we die structurele omslag kunnen maken. Maar daar staat geen datum op. U weet dat Duitsland tegen 2022 alle kerncentrales wil sluiten, één per jaar. Dat zijn grote hoeveelheden stroom die verdwijnen. Het is niet eenvoudig om dan ook de bevoorrading nog te verzekeren.’
Kan Duitsland intussen de CO2 doelstellingen nog wel halen?
‘We zitten op de juiste koers. Landen zoals Frankrijk halen betere CO2cijfers. Maar de Fransen hebben veel kerncentrales. Dat heeft andere nadelen, met andere risico’s. Je moet altijd de risico’s tegen elkaar afwegen. Als we onze kerncentrales hadden opengehouden, zouden we onze CO2doelstellingen sneller bereiken. Maar we hebben nu eenmaal beslist om uit de kernenergie te stappen. Overigens: de kerncentrales die wij nu sluiten, zijn nieuwer en veiliger dan die van Tihange.’
NoordrijnWestfalen is een industriële deelstaat, maar heeft vooral veel ‘oude’ industrie. Is daar ook geen omslag nodig?
‘We hebben ook veel startups. We zijn ook een middenstandsland, met veel familiale kmo’s, die vaak wereldleiders zijn en als “hidden champions” bekendstaan. Die unieke mengeling van grote ondernemingen, kmo’s en startups maakt ons tot de sterkste industrieregio in Europa.’
‘We hebben zowel oude als nieuwe industrie nodig. Staal zullen we bijvoorbeeld altijd nodig hebben. Dat moet ook geproduceerd worden in Europa, want dat gebeurt hier in betere omstandigheden dan in India en China. En het is voor het klimaat beter het hier te maken dan het vanuit India en China te transporteren. De chemie en staalindustrie die wij hier hebben aan de Rijn en in het Ruhrgebied, zullen we ook in de toekomst nog nodig hebben.’
‘Maar we stimuleren in NoordrijnWestfalen bijvoorbeeld ook sterk de emobiliteit. Een hogeschool in Aken, de RWTH, heeft voor Deutsche Post de Street Scooter ontwikkeld, een voertuig dat alleen elektrisch rijdt. Dat kan ook ingezet worden voor andere dienstverlening in de steden, zoals taxi’s en sociale diensten. Dat helpt om de strenge Europese klimaatdoelstellingen te halen. Maar daarvoor heb je ook staal nodig. Net als voor windmolens.’
Hebben de Duitse autoproducenten niet te lang geaarzeld om die elektrische mobiliteit te ontwikkelen?
‘Ja, dat kan je wel zeggen. Zij hebben wel elektrische wagens ontwikkeld, maar die zijn nog veel te duur. In Aken wordt dit jaar de e.Go gelanceerd, van dezelfde ontwikkelaars als de Street Scooter. Een stadsautootje dat 16.000 euro kost. Een elektrische BMW kost er 40.000. We zullen pas een omslag krijgen als elektrische auto’s betaalbaar worden. En als er voldoende capaciteit is om ze op te laden. In het akkoord over de nieuwe federale regering is de ontwikkeling van een netwerk van laadpalen opgenomen.’
Dat is een beslissing in het regeerakkoord, maar er is natuurlijk nog geen nieuwe regering. Komt die er nu?
‘Moeilijk te zeggen. Het hangt van de beslissing van de SPDleden af. Ik ga ervan uit – maar dat is moeilijk in te schatten – dat de meerderheid van de SPDleden ja zal zeggen, en dat Duitsland voor Pasen een nieuwe regering heeft.’
En wat als ze neen zeggen?
‘Volgens de Duitse grondwet beslist de bondspresident dan: ofwel benoemt hij een minderheidskanselier, ofwel roept hij nieuwe verkiezingen uit. Dat heeft de politiek niet in de hand. De Bondsdag kan zichzelf niet ontbinden. Alleen de bondspresident beslist daarover. Maar met moeilijke regeringsvormingen hebben jullie ook in België ervaring, heb ik begrepen.’
U bent een van de vijf ondervoorzitters van de CDU. Is de partij al bezig met de opvolging van mevrouw Merkel?
‘We moeten eerst een regering hebben. En mevrouw Merkel is voor vier jaar herverkozen. Maar natuurlijk gaan we ons intern, en programmatorisch, voorbereiden op wat daarna komt. Maar voorlopig concentreren we ons alleen op de vraag hoe we een nieuwe regering op de been krijgen.’
Er is ook binnen de CDU verzet tegen het regeerakkoord. Hoe kijkt u daar tegenaan?
‘Jongeren vragen een verjonging van het kabinet. Die komt er zeker. Er zijn ook stemmen die zeggen dat de CDU van koers moet veranderen, dat ze conservatiever of rechtser moet worden. Daarover hebben we bij de CDU in NoordrijnWestfalen een duidelijk standpunt, dat past in de traditie van de partij. De CDU is een centrumpartij, die altijd sterk Europees gericht is, al sinds Konrad Adenauer en Helmut Kohl. Daaraan mag niet geraakt worden. De CDU is altijd een christelijksociale, liberale en conservatieve volkspartij geweest. Ik behoor tot degenen die vinden dat ze dat ook moet blijven. Met een duidelijke distantiëring van de rechtspopulisten, met wie we nooit in coalitie zullen gaan.’