‘Twintig jaar schoonmaken is even erg als twintig jaar roken’
Het intensief gebruik van schoonmaakmiddelen heeft eenzelf de effect op je longen als een pakje sigaretten roken per dag. Vooral schoonmaakmiddelen die worden verstoven of gesproeid zijn een aan slag op de longen. Dat schreef De Morgen afgelopen weekend.
Waarop is de uitspraak gebaseerd? Op een onderzoeksverslag in het American Journal of Respira tory and Critical Care Medicine van een meerjarige Europese studie, mede gefinancierd door de Europese Unie. Onderzoekers maten twintig jaar lang geregeld het longvolume van ruim zesduizend deelnemers, zowel mannen als vrouwen, die deels tewerkgesteld waren in de schoonmaakbranche en thuis al dan niet geregeld schoonmaakmiddelen gebruikten.
Deugt het onderzoek? Zeer zeker. De studie was goed opgezet: langjarig en met ruim voldoende deelnemers. De mogelijk vertekenende effecten van roken en/of soci ale klasse werden gecorrigeerd. De conclusie dat het geregeld gebruik van schoonmaakmiddelen nadelig is voor de longen, is dan ook aannemelijk. Maar dan wel met de kanttekening dat schoonmaken alleen de longcapaciteit doet afnemen (de hoeveelheid lucht die je per ademteug kunt inademen). Een toename van hart en vaatziekten werd in de studie niet aangetoond, net zo min als een stijging van het aantal gevallen van longkanker. Die twee laatste kwalen zijn wél een rechtstreeks – en voor de gezondheid veel kwalijker – gevolg van roken.
Opvallend is ook dat de conclusie van het onderzoek alleen geldt voor professionele vrouwelijke schoonmakers en (in mindere mate) voor vrouwen die thuis vaak met schoonmaakproducten in de weer zijn. Hun longvolume ging sneller achteruit dan op basis van hun leef tijd viel te verwachten.
Dat gold niet voor mannen die thuis voor de schoonmaak instaan en/of als schoonmaker hun brood verdienen. Hun longinhoud had niet te lijden onder het gebruik van schoonmaakmiddelen. De onderzoekers weten niet hoe dat komt – mogelijk was het aandeel herenschoonmakers in de studie te klein om een effect te kunnen aantonen. Maar het kan ook komen doordat vrouwelijke longen gevoeliger zijn voor schadelijke stoffen – rokende vrouwen krijgen ook vaker longkanker dan rokende mannen.
Conclusie: dat twintig jaar schoonmaken even schadelijk is voor de longen als twintig jaar lang een pakje sigaretten per dag roken, is te kort door de bocht geformuleerd. De stelling klopt slechts ten dele, omdat de onderzoekers alleen keken naar de effecten op longvolume – wat dat betreft is re gelmatig inademen van de dampen van schoonmaakmiddelen inderdaad even schadelijk als twintig jaar zwaar roken. Maar longkanker of hart en vaatziekte krijg je niet van schoonmaken. Ook geldt de conclusie vooral voor vrouwen die als schoonmaakster zijn tewerkgesteld. Bij vrouwen die hun eigen huis schoonhouden is de afname van het longvolume al veel minder sprekend. En bij mannen, of ze nu professionele schoonmakers zijn of alleen het huis doen, gaat de longfunctie niet achteruit. We beoordelen de stelling daarom, zoals ze werd geformuleerd, als ‘eerder niet waar’.
Dat wil niet zeggen dat wie het huis schoonmaakt geen voorzorgen moet nemen. Veel schoonmaakmiddelen zíjn irriterend voor de luchtwegen, en het Antigifcentrum krijgt geregeld meldingen binnen van mensen die onwel zijn geworden nadat ze bleekwater samen met een ontkalker hebben gebruikt bij de reiniging van de toiletpot. Daarbij komen onmiddellijk gevaarlijke chloordampen vrij. De ramen openzetten tijdens de schoonmaak, is daarom altijd een goed idee.
Overigens zijn schoonmaakmiddelen niet de enige stoffen die de longen kunnen schaden. Hetzelfde geldt voor sommige bestanddelen van verven, lijmen, printerinkt en luchtverfrissers die in huis of op kantoor worden gebruikt.