Regering gaat met borstel door Voedselagentschap
Gesjoemel bij de vleesverwerker Veviba wordt het schandaal te veel voor het FAVV. ‘Ze kunnen niet meer doen alsof alles liep zoals het moest.’
De houdbaarheidsdatum van Herman Diricks, de baas van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), lijkt vastgeklonken aan een grondige doorlichting van de controles en procedures die het hanteert. Diricks staat sinds 2014 aan het hoofd van het Agentschap en leidde voordien de afdeling controlebeleid, uitgerekend de divisie die volgens bevoegd minister Denis Ducarme (MR) de mist is ingegaan in haar respons op het gesjoemel bij het vleesverwerkingsbedrijf Veviba in Bastenaken.
De firma wordt ervan verdacht te hebben geknoeid met de verpakkingsdatums op de etiketten van ingevroren vlees. Bovendien heeft Veviba vlees dat niet bedoeld is voor menselijke consumptie toch op de markt gebracht. Onder meer een sla ger in Anderlecht verkocht zo slachtafval als ingrediënt voor steak tartaar (DS 10 maart). De bal ging aan het rollen na een klacht uit Kosovo in september 2016. Het FAVV onderzocht de kwestie, maakte het dossier over aan het gerecht, maar voerde de controles niet op.
‘Ik ben verbouwereerd. Dat is een inschattingsfout waarvoor het hoofd van de dienst de verantwoordelijkheid draagt’, zo verwoordde volksvertegenwoordiger Nele Lijnen (Open VLD) het gevoel dat veel leden van de samengevoegde commissies Volksgezondheid en Bedrijfsleven deelden. Die kwam gisteren inderhaast bijeen om het vleesschandaal te bespreken, in aanwezigheid van onder anderen Diricks.
Ook minister van Landbouw Ducarme zelf schuwde de grote woorden niet. ‘Ik kan niet anders dan de fraude bij Veviba bestempelen als maffiapraktijken. Uit hebzucht hebben ze de gezondheid van consumenten in gevaar gebracht.’
Het zit Ducarme hoog dat bijkomende controles bij Veviba na de klacht uit Kosovo zijn uitgebleven. ‘Ik vind dat het FAVV een overeenkomst niet heeft nageleefd’, zei hij. ‘Op basis van de info waarover het Voedselagentschap al in die periode beschikte, had het actiever en agressiever moeten controleren. Het kan niet langer zeggen dat het alles deed zoals het moest.’
Zelfcontroles
Premier Michel is al op de hoogte gebracht van de doorlichting, meldde Ducarme, die er niet aan twijfelt dat die tot verbetering zal leiden. ‘Al sinds ik minister ben (sinds juli vorig jaar, red.) heb ik enkele tekortkomingen bij het FAVV vastgesteld. Uiteindelijk zullen we spreken van een situatie vóór en van een situatie ná het schandaal bij Veviba. De con
‘Het FAVV had actiever en agressiever moeten controleren bij Veviba’ DENIS DUCARME Minister van Landbouw
sument moet duidelijkheid krijgen over zijn voedsel en of dat volledig conform de regels is.’
Er worden vooral vragen geplaatst bij het systeem van zelfcontroles waar het FAVV mee werkt, waarbij bedrijven zichzelf controleren. In februari vorig jaar had het Rekenhof al forse kritiek daarop. Sommige bedrijven zouden lange tijd ontsnappen aan een controle van het FAVV op die autocontrole. Toenmalig minister van Landbouw Willy Borsus (MR) reageerde met de opmerking dat een opvoering van die controles administratief te complex zou worden. Ducarme lijkt uit een ander vaatje te tappen. ‘In enkele maanden tijd moet ik als minister voor het FAVV twee ernstige crisissen zien te beheersen: fipronil en deze. Het is tijd om na te gaan hoe we dat soort crisissen kunnen voorkomen.’
Vreemd genoeg bleek er tijdens de huiszoeking van 28 februari een probleem te zijn met 70 procent van het vlees in de Vevibakoelinstallatie
Het vlees was bestempeld als ‘categorie 3’ en mocht dus eigenlijk alleen nog maar als dierenvoedsel dienen. Toch bracht Veviba, in handen van de familie Verbist uit Izegem, het slachtafval op de markt voor menselijke consumptie, onder meer als américain natuur. Omdat het vlees afkomstig is van die lichaamsdelen waar een steekwonde wordt gemaakt om een rund dood te laten bloeden, is er bij vlees van categorie 3 een risico van besmetting met bacteriën. Het vlees goed opwarmen doodt de bacteriën, maar dat gebeurt natuurlijk niet bij rauw vlees.
Het Voedselagentschap moest américan natuur, die werd verkocht bij een slager in Anderlecht, daarom terugroepen. Ook verkocht Veviba vlees dat niet geschikt was voor menselijke con sumptie als ossenstaart. Dat lag in de koeltogen bij Delhaize, Match en Colruyt Groep. Het is intussen uit de handel gehaald. In het geval van de ossenstaart was het risico op besmetting met bacteriën zeer klein omdat het vlees wordt gekookt. Volksgezondheid zag in elk geval géén toename van bacteriële infecties.
Acht controles
Behalve het gesjoemel met het slachtafval prutste Veviba ook met de datums op de ingevroren pakken vlees. Daar moet de invriesdatum op vermeld staan, maar het vleesverwerkingsbedrijf vulde die naar eigen goeddunken in. Tijdens een huiszoeking op 28 februari botsten speurders, onder meer van het FAVV, op ingevroren pakketten vlees waarvan de invriesdatum maanden in de toekomst lag.
Die huiszoeking kadert in een onderzoek naar economische fraude dat van start ging na een klacht uit Kosovo op 27 september 2016. Importvlees dat afkomstig was van Veviba werd aan een controle onderworpen. Toen bleek dat de datums op het vlees niet konden kloppen of ontbraken.
Het is nog onduidelijk of en in welke mate categorie 3vlees door Veviba is uitgevoerd. De firma is in elk geval een grote speler in de vleesindustrie. Op de site in Bastenaken gebeurt de verwer king van a tot z. Er is een slachthuis, een uitsnijderij, gehaktfabriek en diverse koelplekken. Die structuur laat ook makkelijker toe om er de kantjes van af te lopen.
Het FAVV voerde vorig jaar in totaal acht inspecties uit op de site – dus over alle afdelingen heen. De checklists waren volgens cijfers van het FAVV gunstig in 91,1 procent van de gevallen. Eén keer was er een probleem bij de traceerbaarheid van het vlees, een andere keer op het vlak van de hygiëne van de infrastructuur.
Vreemd genoeg bleek er tijdens de huiszoeking van 28 februari een probleem te zijn met 70 procent van het vlees in de Vevibakoelinstallatie: 133 van de 200 gecontroleerde stalen waren niet conform de regels. Die vaststelling bracht minister van Landbouw Denis Ducarme (MR) ertoe vragen te stellen bij de ‘agressiviteit’ van de controles van het FAVV. Hij merkte ook op dat het anderhalf jaar duurde tot de onderzoeksrechter in Luxemburg in actie kwam.
Behalve het onderzoek naar het gesjoemel met het vlees loopt er ook een administratief onderzoek naar sociale dumping van werknemers bij Veviba. Tijdens een controle in 2017 kwam aan het licht dat 67 personeelsleden waren gedetacheerd uit Luxemburg. Tien anderen kwamen uit Portugal.