Geens parkeert ‘assisen light’
Er is geen consensus over de hervorming van assisen. De commissie Justitie organiseert in april hoorzittingen die van nul beginnen.
BRUSSEL I Drie jaar na de voorstelling van zijn ambitieuze Justitieplan is minister Koen Geens (CD&V) alvast op één symbolisch punt terug naar start gestuurd. De geplande hervorming van assisen lukt niet. De gemoederen zijn intussen zodanig verhit dat de minister er zelf mee ingestemd heeft om in het parlement van scratch te beginnen. Na de paasvakantie start de commissie Justitie met uitgebreide hoorzittingen over de toekomst van het hof van assisen.
‘Het moet een vrije denkoefening worden, zonder voorafnames of taboes’, licht commissievoorzitter Philippe Goffin (MR) toe. ‘De volksjury is verankerd in artikel 150 van de Grondwet (voor alle criminele zaken, politieke en drukpersmisdrijven, red.), in een eerste deel willen we vooral de draagwijdte van dat artikel bepalen. In een tweede deel kijken we hoe we de assisenprocedure kunnen verbeteren, door álle betrokkenen aan het woord te laten: het hof, het Openbaar Ministerie, de politie, de wetsdokters, de jury, de advocatuur enzovoort.’
‘Totaal onwerkbaar’
Geens beseft dat hij niet voldoende steun heeft en moet terugschakelen. Nog voor het vernietigende arrest van het Grondwettelijk Hof eind vorig jaar, dat brandhout maakte van zijn veralgemeende correctionalisering, kwam hij al met een plan B op de proppen: Criminele Kamers, ook wel ‘assisen light’ genoemd. Hij lanceerde zijn plan voor het eerst tijdens de Superministerraad in mei 2017 en zette het nogmaals op de regeringsagenda op 20 juli. ‘We vangen vier vliegen in één klap’, zei de minister. ‘We behouden het voordeel van de open bewijsvoering, maar winnen tijd met een kortere procedure. Er blijven vier uitgelote, voorbereide juryleden over én er is hoger beroep mogelijk.’ (DS 24 juli)
Maar ook dat plan B wordt afgebrand. In een lijvige nota vol ‘kritische beschouwingen’, die De Standaard kon inkijken, noemt de top van de magistratuur de invoering van Criminele Kamers ‘totaal onwerkbaar’. ‘Het systeem zal leiden tot een verhoging van de ge rechtelijke achterstand in strafzaken én resulteren in een hogere kostprijs’. De strafrechters zijn niet mals voor de minister. Volgens hen heeft hij ‘de vroegere assisenprocedure op een gekunstelde en ondoordachte wijze geïncorporeerd in de bestaande correctionele procedure’, wat een ‘nefaste impact’ heeft op de capaciteit en de werking van het gerecht.
Ook binnen de meerderheid zijn de meningen over de ‘assisen light’procedure verdeeld. Na de ministerraden van vorige zomer werd Geens gesommeerd te wachten op het arrest van het Grondwettelijk Hof, in januari bleek geen consensus mogelijk. Intussen heeft de CD&Vminister zijn wetsontwerp in de koelkast gestoken. Waar knelt het schoentje? Geens is binnen de Zweedse ploeg niet meer zo geliefd als in het be gin en bovendien heeft elke partij haar ‘issues’. Grof gesteld: de MR voelt Franstalige druk om assisen te behouden, de NVA wil het liefst de volksjury helemaal op de schop en Open VLD zit op de Grondwet als een kip op haar eieren.
‘Jury kan nu lezen’
Vrijdag zette het Grondwettelijk Hof de zaak nog eens op scherp, door te stellen dat reeds gecorrectionaliseerde assisenzaken gehandhaafd mogen blijven als de rechters de vroegere, beperktere strafmaat hanteren.
‘Een antwoord in de lijn van de verwachtingen’, laat het kabinetJustitie weten. ‘We blijven ernaar streven om in dialoog een eigentijdse oplossing te vinden voor assisen. De huidige procedure is uit de tijd, of toch minstens het geheel mondeling overdoen van de procedure, getuigenissen en expertenverslagen. Anno 2017 kunnen juryleden lezen, dat was in 1808 meestal niet het geval.’
De assisenprocedure is overigens niet de enige hervorming waarop Koen Geens zijn tanden stuk bijt. Ook zijn nieuwe wetboek van strafvordering, waarin de rol van de onderzoeksrechters fundamenteel verandert, ligt zwaar onder vuur. Maar de minister probeert naar eigen zeggen ‘onverstoorbaar’ voort te werken.
‘Criminele Kamers verhogen de gerechtelijke achterstand in strafzaken én resulteren in een hogere kostprijs’
MAGISTRATUUR