Van geen voedsel naar fake voedsel
Afrikaanse steden kampen met een nieuw, soms dodelijk gevaar: vervalst voedsel.
De Nigeriaanse onderneemster Ndidi Nwuneli sloeg dit weekend alarm op de nieuwswebsite Quartz. ‘In Nigeria is er melkpoeder waar geen dierlijke proteïne inzit. In Kenia duikt plantaardige olie op die eigenlijk gerecycleerde olie is, ongeschikt voor gebruik door mensen.’
Nwuneli, zelf oprichter van een distributiebedrijf voor kruiden van lokale producenten, is kwaad. ‘Eind februari stierven nog twee veertienjarige meisjes nadat ze besmette koekjes hadden gekregen op een verjaardagsfeestje. Tot op vandaag is er geen onderzoek om het bedrijf dat verantwoordelijk was op te sporen en te sluiten’, schrijft ze op Quartz.
Ondervoeding en kanker
De fraudeurs zijn in elk geval creatief. Zo wordt de kankerverwekkende kleurstof Sudan IV gebruikt om palmolie een mooier kleurtje te geven. Formaline, een chemisch ingrediënt dat dient om lichamen te balsemen, wordt gebruikt om vis en vlees een verse aanblik te geven. ‘Fake food’ draagt bij tot ondervoeding en kanker en is slecht voor de landbouwsector. Als de koopkracht laag is en fraudeurs de prijs naar beneden jagen, kunnen anderen niet op een eerlijke manier concurreren.
Algemene cijfers voor Afrika bestaan er niet: daarvoor zijn er te weinig controles die het misbruik kunnen opsporen en is te weinig samenwerking tussen overheden. In ZuidAfrika hebben de autoriteiten worsten die besmet waren met de uit de rekken gehaald.
Volgens de Amerikaanse Grocery Manufacturers Association is er in zowat 10 procent van de globale voedselketen sprake van fraude. Maar die fraude is geografisch ongelijk verdeeld. Onderzoek door de Confederatie van Industrie in Tanzania schatte dat meer dan de helft van alle ingevoerde produc ten (voedsel, medicijnen maar ook bouwmateriaal) vervalst of nagemaakt is.
Net dit weekend besloot een ZuidAfrikaanse advocaat een lokaal vleesverwerkend bedrijf te vervolgen voor moord en doodslag na de zwaarste uitbraak van listeriose – een bacteriële infectie die dodelijk kan zijn – die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ooit zag. Er stierven 180 mensen. In bijna duizend gevallen, sinds januari 2017, stelde het ministerie van Volksgezondheid een besmetting vast van goedkope koude worsten.
Paradijs voor fraudeurs
Waarom is precies Afrika zo kwetsbaar? Afrikaanse overheden hebben meestal geen inspectiediensten die efficiënt kunnen controleren, waardoor een paradijs voor fraudeurs ontstaat. Bovendien zijn de voedselketens nu internationaal. Afrikaanse landen staan vaak aan de verliezende kant, zelfs als ze onder elkaar handelen. ‘Hoe kunnen buurlanden elkaar vertrouwen als ze elkaar niet kunnen inspecteren, of voedselveiligheid tot gemeenschappelijke prioriteit maken?’, vroeg de ZuidAfrikaanse columnist Victor Kgomoeswana zich af op de nieuwssite IOL.
‘Lokale producenten krijgen ook felle concurrentie van goedkope voedselimport’, argumenteert de Nigeriaanse Nwuneli. ‘De normen voor Afrikaanse bestemmingen liggen lager, dus gebruiken producenten inferieure of illegale ingrediënten om de kosten nog te verminderen.’
Beiden zien een antwoord in meer professionalisme en hardere regels. ‘De Afrikaanse Unie moet een Netwerk voor Voedselfraude oprichten’, vindt Nwuneli.
Formaline, een chemisch ingrediënt dat dient om lichamen te balsemen, wordt gebruikt om vis en vlees een verse aanblik te geven