Trump schept een wereld van waanzin
President Trump heeft lak aan spelregels en zet ze met elke nieuwe inval naar zijn hand. Dat kan tot een handelsoorlog leiden, en tot oorlog tout court, vreest JOHN VANDAELE.
Wie? Journalist bij Mo*
Wat? Europa moet Amerikaanse arbeiders uitleggen waarom globalisering ook voor hen rechtvaardig kan zijn.
‘Handelsoorlogen zijn leuk. Ze zijn makkelijk te winnen’, zei Donald Trump vorige week. Daarmee maakt hij van het machtigste land ter wereld een schurkenstaat. Dat is niet nieuw. Trump overtreedt, negeert of verwerpt wat er bestaat aan regels en afspraken in de wereld en maakt zo de wereld minder voorspelbaar. Een onvoorspelbare wereld jaagt mensen schrik aan en bange mensen doen soms vreemde dingen.
Voor anderglobalisten was de kritiek altijd dat handelsregels zowat de enige mondiale regels waren die – via de Wereldhandelsorganisatie (WTO) – afdwingbaar waren en dus nageleefd werden. Daar is niets tegen (als het om evenwichtige handelsregels gaat), maar het wordt onevenwichtig als sociale, fiscale, financiële en ecologische regels zwak tot onbestaande zijn.
Zo’n neoliberale globalisering leidde tot milieurampen en tot de financiële crash van 2008, die wereldwijd de geloofwaardigheid van westerse regeringen en de democratie ondergroef. Een wereld zonder fiscale en sociale afspraken creëerde meer ongelijkheid en een onrechtvaardige wereldorde: hoe leg je uit dat multinationale ondernemingen en superrijke mensen amper belastingen betalen, maar wel profiteren van voorzieningen (infrastructuur, onderwijs, zorg, fundamenteel onderzoek) die betaald worden met belastingen die u en ik ophoesten?
Geen logica
Hoelang kan zoiets duren? Tot de verliezers van de globalisering in de VS een man als Trump aan de macht brachten. Een gevaarlijke gek die wat er bestaat aan regels wil wegvegen. Wat betekent de zin ‘Handelsoorlogen zijn leuk en makkelijk te winnen’? Dat de WTO op de schop mag: de VS benoemen sinds Trump geen nieuwe WTOrechters meer om zo de organisatie te blokkeren. Trump veegt de regels die de wereldeconomie voorspelbaar maken weg. Omdat iedere economische actor juist meer zekerheid wil, tast zoiets de economie aan.
Maar het gaat nog veel verder: Trump lijkt goed op weg om van economie en handel nationalistisch speelgoed te maken. Dat is levensgevaarlijk. Als hij met zijn invoertarieven mensen pijn doet in China of de EU en als die blokken tegenmaatregelen nemen die op hun beurt Amerikaanse burgers pijn doen, is het een koud kunstje om de EU en China tot de vijand te bombarderen. Paul De Grauwe schreef: dit kan tot oorlog leiden. Hij heeft gelijk.
Trump schept een wereld van waanzin. Hij voert staaltarieven in ter wille van de nationale veiligheid: de VS kunnen hun veiligheid niet garanderen als ze staal invoeren van hun bondgenoten, luidt de redenering. Tegelijk krijgen de Europeanen te horen dat ze de Trumptarieven kunnen ontlopen als ze wapentuig in de VS kopen. Waar is de logica? Is onze nationale veiligheid dan niet in het gedrang als we wapens uit de VS moeten invoeren, terwijl de VS hun veiligheid bedreigd weten als ze hun staal moeten invoeren? Het houdt geen steek.
Belangen multinationals
Hoe moeten we met dit gedrag omgaan? Ik denk dat de ‘bondgenoten’ aan het Ame rikaanse volk moeten duidelijk maken hoe de vork in de steel zit. De Amerikaanse staalindustrie is vooral ingestort in de Reaganjaren, toen Trumps illustere voorganger de industriearbeiders offerde op zijn neoliberale altaar. De gemiddelde tarieven in de VS zijn een tikje lager dan die van de EU: 2,4 procent tegenover 3 procent (Japan zit op 2,1 procent). Amerikaanse handelstekorten zijn het gevolg van vele factoren en niet van die minieme tariefverschillen.
De handelsregels, onder meer die tarieven, werden afgesproken tussen soevereine landen. De VS ondertekenden die uit vrije wil. Ongetwijfeld zal er, door de almacht van het geld in de Amerikaanse democratie, meer aan belangen van multinationals dan aan die van arbeiders zijn gedacht. Hoe dan ook, die regels eenzijdig opblazen, geeft anderen het recht hetzelfde te doen. Europa moet een signaal geven, maar tegelijk duidelijk maken dat we een wereld van samenwerking willen, waarin we juist meer mondiale afspraken maken – ook op fiscaal, financieel, sociaal en ecologisch gebied – om tot een rechtvaardige en meer duurzame globalisering te komen.
Laten we de Amerikaanse arbeiders duidelijk maken dat we een globalisering willen die ook voor hen een goeie zaak is. We moeten op zoek naar een great communicator aan deze kant van de Atlantische Oceaan.
Trump lijkt goed op weg om van economie en handel nationalistisch speelgoed te maken. Dat is levensgevaarlijk