‘Boris, ben jij een dikke vette leugenaar?’
Boris Johnson is betrapt op een leugen in het dossier Skripal. Opnieuw. Waarom blijft de Britse premier Theresa May hem nog tolereren op de cruciale positie van minister van Buitenlandse Zaken?
BRUSSEL I ‘Ben jij een dikke vette leugenaar, Boris?’
‘Ik ga niet veel zeggen over mijn gewicht op dit moment.’
In een legendarisch tvfragment uit de populaire talkshow Good Morning Britain vraagt presentator Piers Morgan vlakaf aan Boris Johnson of hij liegt. Het had een opname van deze week kunnen zijn, toen bleek dat Boris Johnson had gelogen over het bewijsmateriaal dat onderzoeksinstituut Porton Down leverde over de gifaanval op de Rus Sergej Skripal (DS 5 april). Maar het hoger geciteerde fragment is van 2016, toen Boris Johnson moest uitleggen waarom hij campagne voerde voor de Brexit met de foutieve leuze: ‘350 miljoen per week naar de EU, laten we onze gezondheidszorg financieren.’
Vandaag is Johnson geen politicus op campagne, maar minister van Buitenlandse Zaken. Toch blijft hij een loopje nemen met de waarheid. Zelfs in een gevoelig geopolitiek dossier, dat garant staat voor conflict tussen de Navolanden en Rusland.
Rusland geniet
Voor alle duidelijkheid: gisterenmorgen bevestigden nieuwe anonieme bronnen bij de Britse geheime dienst aan The Times dat het gif zeer waarschijnlijk uit één bepaald Russisch laboratorium komt. Maar Johnson maakte de stap van ‘hoogstwaarschijnlijk’ naar ‘onomstotelijk bewezen’. Dat is misschien geen gigantische leugen, maar volgens de Labouroppositie wel een erg schadelijke ‘overdrijving’.
Een Britse ambassade nam Johnsons bewering over in een tweet, maar moest die later verwijderen. ‘Dan sta je als minister van Buitenlandse Zaken met de broek op de enkels’, verklaarde Labourleider Jeremy Corbyn.
Rusland profiteert volop van die communicatieblunder. Op het door Rusland gesponsorde Engelstalige kanaal RT werd meteen het ontslag van Johnson geëist. Maar geen enkele Britse krant herhaalde die vraag. Voorlopig lijkt Johnson niet verzwakt, omdat premier May zich achter hem blijft scharen.
May durft rivaal niet op te offeren
Misschien kan Johnson het gewoon niet laten. Dit is per slot van rekening de man die als journalist bij The Times gedumpt werd, omdat hij een quote verzonnen had. Later, in 2004, werd hij ontslagen door de vroegere conservatieve leider Michael Howard, omdat hij gelogen had over een buitenechtelijke affaire.
Maar kritiek lijkt van hem af te glijden zoals water van een eend. ‘Hij reageert op elke beschuldiging met een combinatie van charme en bullebakgedrag in de media’, zei zijn biograaf Sonia Purnell in 2013 daarover in de Financial Times. Gisteren noemde Johnson Labourleider Corbyn vlakaf een ‘versprei
der van proRussische spin’, zonder ook maar één woord vuil te maken aan zijn eigen fout. Hard reageren, nooit toegeven en vooral charmante grapjes blijven maken: het gaat Johnson goed af. ‘Hij ontsnapt bijna altijd aan de kritische blik’, zegt Purnell. The New Statesman zegt dat Johnson in normale tijden al lang ontslagen zou zijn. ‘Maar dit zijn geen normale tijden.’
Dat May Johnson niet tackelt voor zijn fout, komt omdat ze hem niet onderschat. Aan de zijlijn of in de oppositie kan hij haar meer pijn doen dan als lid van haar kabinet. Johnson is voor een harde Brexit, en hij heeft het charisma en de agressieve oneliners van een geboren leidersfiguur. Dat ligt goed bij een groot deel van het Britse publiek.
May zelf is een houterige dossierkenner en pleit voor de zachte Brexit. Als ze Johnson opoffert, krijgt ze er een felle tegenstander bij in het moeilijke Brexitdossier.
Maar hoe lang kan May brokkenmaker Boris aan boord houden om interne redenen? The New Statesman noemt Johnson een ‘diplomatiek ongeluk waiting to happen.’ Hij schoffeert bondgenoten en maakt dossierfouten, bijvoorbeeld in de zaak van een Iraanse gevangene. Hij reciteerde een koloniaal gedicht in Myanmar, en werd daarbij onderbroken door de Britse ambassadeur.
Het is wachten op het moment dat de diplomatie niet meer lacht met grapjas Boris.
‘In normale tijden zou Johnson al lang ontslagen zijn’
GEORGE EATON Commentator
The New Statesman