‘Train #2, Arcadia, VA’ (1956) O. Winston Link
‘Al mijn hele leven ben ik gefascineerd door de tijdgeest en sfeer van de Amerikaanse
film noir. Toen ik jaren geleden op een tentoonstelling de foto’s van O. Winston Link zag, werd ik er als vanzelf naartoe gezogen. Prachtige zwartwitfoto’s. De geladenheid ervan, de pure dramatiek. Fantastisch. Ik ken weinig beelden waarin zoveel sfeer vervat zit. Arcadia – de bestemming van de trein – is cultuurhistorisch gezien een imaginaire plek van harmonie, zuiverheid en het ideale landschap. De utopie, de tuin van eden.’ ‘Hoewel Link een industrieel fotograaf was, had hij een grote fascinatie voor treinen. Ze fotograferen was een soort hobby, maar wel eentje waar hij behoorlijk ver in ging. ’s Nachts trok hij zich terug op een vooraf gespotte plek waar een trein zou passeren. Alles wat je op het beeld ziet – de mensen, de dieren, de auto’s – zijn daar door hem neergezet. Het zijn tot in de puntjes geënsceneerde taferelen. Op verschillende plekken plaatste hij extra belichting of flitsen. Dan wachtte hij. Tot die trein passeerde. En dan: klik. Alle flitsen gingen tegelijkertijd af. Het resultaat zijn ongelooflijke beelden van een voorbijrijdende stoomtrein in een scène waarin ook secundaire randscènes letterlijk uitbelicht worden.’
‘De sfeer die hij zo creëert, de beladen stilte, doet me denken aan het werk van Edward Hopper. Daar zit dat desolate evenzeer in. Dat bizarre sfeertje. Ook in het werk van de Duitse regisseur Wim Wenders en in de film De Noorderlin
gen van de Nederlander Alex van Warmerdam zie je dat. Ik vind de combinatie van artistieke beeldvorming en een niet te benoemen vreemdheid heel aantrekkelijk in kunst.’
‘O. Winston Link inspireerde mij. Hoewel ik in mijn commercieel werk veel kleuren gebruik, maakte ik ook een reeks illustraties in zwart en wit, waarin de witte delen oplichten en de taferelen daardoor nog extra bevreemdend worden.’
‘Met zijn foto’s wilde O. Winston Link zich niet enkel artistiek uiten. Hij wilde ook de laatste stoomtreinen in Amerika vastleggen. Als een soort afscheid van iets wat niet meer terug zou komen. De stoom die je op de foto ziet is esthetisch prachtig, maar het beeld overstijgt de trein alleen. Het afscheid zit er ook heel erg in. De melancholie. Dat zijn beelden ’s nachts zijn gemaakt, versterkt dat gevoel nog. Link werd door de foto’s ook een soort pionier van de nachtfotografie.’ ‘De muziek van Philip Glass, industrieel van klank, past goed bij het werk van Link. Luister maar eens naar “Einstein on the beach – Knee play 5”. Het vervat die avond, de rust en sereniteit ervan goed. Zelf werk ik van negen tot vijf, bij daglicht. Maar de creativiteit, de ideeën, die komen wel vaak als het buiten donker wordt. Ik vind het fascinerend hoe de sfeer verandert wanneer de dag overgaat in de nacht. Het is een moment van reflectie. De avond die valt. De natuur die mee stilvalt. De hardheid van overdag die iets zachts over zich krijgt. Het afscheid van wat geweest is.’
Jan Van Der Veken is illustrator. In mei exposeert hij in Haarlem tijdens de stripdagen. Bij uitgeverij Nobrow in Londen komt een boek uit waar hij de cover voor ontwierp en ook bij Lannoo ligt een boek op stapel.