De metafoor van De Wever
De antropologische reportage ‘Asterix aan de Schelde’, dat het opstandige district schetst, bewijst dat Borgerhout aanzet tot karikaturen.
BORGERHOUT I Bij dit verhaal past een disclaimer. Ik woon in Borgerhout, in een straat die de Turnhoutsebaan met het Moorkensplein verbindt. Heel wat gebeurtenissen die Thomas Blommaert in zijn Asterix aan de Schelde beschrijft, beleefde ik vanop de eerste rij. Op zijn feitenrelaas valt weinig af te dingen. Zijn terugblik op de talloze akkefietjes in dit dichtbevolkte en superdiverse Antwerpse district oogt verzorgd en nauwgezet. De analyses snijden hout. Maar zijn activistisch uitgangspunt verbloemt een taaiere werkelijkheid.
De titel van zijn boek verwijst naar de strip over dat Gallische dorpje dat zich tweeduizend jaar geleden niet onder de voet liet lopen door Caesar. Bij hoge uitzondering bezet de NVA in Borgerhout de oppositiebanken. Dat is geen toeval. De coalitie van SP.A, Groen en PVDA – geholpen door een overloper – vond linkse samenhorigheid belangrijker dan een goede relatie met het stadsbestuur.
Blommaert stelde de vraag aan de twee districtsburgemeesters, Marij Preneel (Groen) en Stephanie Van Houtven (SP.A). Allebei antwoorden ze dat een coalitie met de NVA er gezien de standpunten echt niet inzat. Een reportage hoeft zich niet te ver diepen in een hypothetische vraagstelling: was Borgerhout beter af geweest met districtsschepenen van NVAkomaf? Maar ik ben geneigd om te denken van wel.
Pestgedrag
Van meetaf aan verkoos het districtsbestuur warmte boven efficiëntie. Dat was zijn volste recht. Maar het leek naïef om te denken dat het stadsbestuur dit blauwblauw zou laten. Vanop het Schoon Verdiep spaarden De Wever en co. de Borgerhoutenaar niet. Projecten voor stadsvernieuwing werden uitgesteld of in een gemutileerde vorm doorgevoerd, het mobiliteitsbeleid gaf de auto voorrang, een straatpicknick werd verboden, ja zelfs tramlijnen werden afgebroken. Pestgedrag.
Daarop entte zich een negatieve beeldvorming waarbij kwalijke incidenten werden uitvergroot of bepaalde bevolkingsgroepen werden geviseerd. De stad lekte een onderzoek dat de – foutieve – indruk wekte dat de informele economie belangrijker was dan de formele economie. Borgerhout leek een groot drugshol waar de modale Antwerpenaar het best wegbleef. De burgmeester, die heel wat verzoeken voor overleg negeerde, maakt van het district een perfecte metafoor: stem op mij of een driekoppige linkse draak, met communis
ten, krijgt het voor het zeggen.
Terecht heeft Blommaert veel oog voor de renouveau die Borgerhout in zijn greep kreeg. De jongste jaren verbeterde de situatie sterk. Veel jonge gezinnen knappen de herenhuizen op – het huizenpatrimonium blijft een troef. De Roma, Rataplan en Trix stuwen het culturele leven naar een niveau waarvan heel wat centrumsteden alleen kunnen dromen. Het aantal bewonersinitiatieven valt niet te tellen. Om het met een cliché te zeggen: het district bruist.
Dan wordt het verleidelijk om die wederopstanding causaal te verbinden met het linkse bestuur. Dat is te makkelijk, zeker gezien het kleine budget waarover het district beschikt. Misschien stond Borgerhout zonder die vervelende polarisering wel een stuk verder. Toegegeven, de Ant werpse uitgangspunten vloeken dikwijls met Borgerhoutse noden. Maar het gebrek aan dialoog trof in de eerste plaats de bewoners. Zowel Antwerpen als Borgerhout trok zich terug in een egelstelling.
Patserwagens
Blommaert fietst gezwind om de pijnpunten heen. Door de werken aan het Moorkensplein kan ik vanuit het raam de drugtransacties in die patserwagens met Nederlandse nummerplaat opnieuw gadeslaan. Het sluikstorten blijft een pest. En niemand kan de opgang van de hoofddoeken en sluiers ontkennen. Soms vervreemdt het straatbeeld.
Wie in Borgerhout gaat wonen, moet een knop omdraaien. Een misantroop ergert er zich dood, begrijpt niet wat het mensen bezielt om daar hun leven op te bouwen. Maar wie ten prooi valt aan een scheut optimisme, ziet de opportuniteiten en kan zich laven aan een heerlijk stukje stadsleven. Blommaert exploreert in zijn uitstekend geschreven boek alleen de tweede optie. Dat mag, met een burgemeester die uitblinkt in de eerste optie.
De coalitie van SP.A, Groen en PVDA vond linkse samenhorigheid belangrijker dan een goede relatie met het stadsbestuur