Video-arts moet op WK hersenen beschermen
Op het komende WK zal een speciale videoarts toekijken of iemand bij een onzachte botsing een blackout kreeg. ‘Als dat zo is, moet hij van het veld’, zegt bondsdokter Kris Van Crombrugge.
BRUSSEL I Wie als twintiger een hersenschudding opliep, heeft drie decennia later zestig procent meer kans op dementie, melden Deense en Amerikaanse onderzoekers in het vakblad The Lancet Psychiatry. ‘De onderzoekers baseren hun resultaten op de medische gegevens van 2,8 miljoen Denen gedurende 36 jaar’, zegt neurochirurg Dirk Van Roost (UGent). ‘Daar kun je niet naast kijken.’ Gemiddeld ging de kans op alzheimer na zo’n ‘traumatic brain injury’ met 24 procent omhoog.
Meer hersenschuddingen leidden tot meer dementie: na twee of drie verhoogde de kans met een derde, bij vijf keer met je hoofd ergens tegenop knallen verdubbelde de kans op een dementie al bijna. Als een hogere ‘dosis’ leidt tot een hogere ‘respons’ – meer trauma’s geven meer alzheimer – dan is er meer kans dat het verband tussen beide ook een oorzakelijk verband is. Van Roost: ‘Het verband is niet te loochenen.’
Niet meer inwerpen
De resultaten sporen alvast met een halve eeuw onderzoek bij 3,3 miljoen Zweden dat in januari verscheen in Plos Medicine. Ook daar was de kans met een kwart verhoogd. Van Roost: ‘Voor heftige contactsporten werd het verband al in de jaren zestig en zeventig gelegd. In het “American football” kwamen er dwingende regels om gebotste spelers van het veld te sturen.’
In de voetbalwereld is dat tot nu toe niet zo, maar ‘we zullen extra alert zijn’, reageert Kris Van Crombrugge, de arts van onze Rode Duivels. ‘Ik ben net terug van Rusland, en daar hebben we afgesproken om tijdens het WK heel strikt te zijn: als er een speler neergaat, mogen we het spel tot drie minuten stilleggen om hem te onderzoeken. Als we vermoeden dat hij een blackout heeft gehad, moet hij onverbiddelijk van het veld, ook als hij zelf zegt dat hij helemaal oké is. Bovendien is er bij elke match een “videoarts” aangeduid, die meteen de beschikking heeft over alle beelden, en ze meeneemt in de beslissing. Voor België zal ik dat zijn.’
Bij ons mogen de miniemen niet meer inwerpen – een bal die over de zijlijn is gegaan, moet met de voet weer in het spel gebracht worden – om de kans op koppen te verkleinen. ‘Al is er nog geen verband aangetoond tussen de “microtrauma’s” bij koppen en dementie’, zegt Van Crombrugge. ‘Dat is er wel bij zwaardere contacten met knockout. Hoofd tegen hoofd, knie of vuist: dat is echt riskant.’
Anderhalve maand geleden meldden onderzoekers van de Universiteit van Texas in het vakblad Neuropsychology ook al dat uit ruim 2.100 autopsies van alzheimerpatiënten bleek dat mensen die ooit een zware slag op hun hoofd hadden gekregen, gemiddeld twee en een half jaar eerder dement werden. De American Academy of Neurology meldde in juli dan weer dat ze in het bloed van beroepsvechters twee eiwitten had gevonden die op hersenschade wijzen. Bij boksers is het verband zo duidelijk – denk aan Mohammed Ali – dat er zelfs een vakterm voor bestaat: dementia pugilistica.
Meer helmen
Maar het zou jammer zijn dat mensen het grote gezondheidsvoordeel van sport en beweging opgeven uit schrik voor de kleinere kans om later dement te worden. Want bij de meeste gevallen van dementie is er géén verband met vroegere hersentrauma’s. In het Deense onderzoek had slechts 5,3 procent van de mensen met dementie ook een hersentrauma opgelopen.
Desondanks: hoe verlaag je de kans op hersentrauma’s? Door het aantal geweldmisdrijven en verkeersongelukken te verkleinen – ga er maar aan staan. Door het aantal contactongevallen bij sport te verlagen, bijvoorbeeld door aangepaste reglementen en meer helmen.
Al is ook dat eenvoudiger gezegd dan gedaan. Een halfjaar geleden legde het vakblad Frontiers in Neurology 29 onderzoeken samen, bij 250.000 spelers van baseball en softbal. Slechts zeven procent van de spelers droeg de helm, hoewel dat in alle gevallen door hun sportfederatie verplicht was.
‘Als een speler tijdens het WK neergaat, mogen we het spel tot drie minuten stilleggen om hem te onderzoeken’ KRIS VAN CROMBRUGGE
Arts Rode Duivels