1. Oleg Deripaska
BRUSSEL I De Amerikaanse sancties raken vooral aluminiummagnaat Oleg Deripaska (50). Hij en zijn acht geviseerde bedrijven, die hoofdzakelijk actief zijn in de productie van aluminium en andere grondstoffen, zagen begin deze week in totaal liefst 6 miljard dollar aan beurswaarde verdampen. Met voorop aluminiumreus Rusal, het eerste Russische bedrijf dat sinds de Russische invasie in de Krim in 2014 een notering kreeg op de London Stock Exchange. Deripaska wordt in de media vaak omschreven als de favoriet van Poetin, omdat hij het gros van zijn investeringen in Rusland concentreert en niet zoals andere oligarchen zijn fortuin heeft versluisd naar het buitenland en geldverslindende speeltjes, zoals Engelse voetbalploegen. De aluminiumkoning mag dan wel een luxejacht van 73 meter lang bezitten en tal van chique residenties in Londen en Washington, hij beschouwt zich als een ‘echte’ Rus die liever bedrijven opbouwt in eigen land. In zijn bedrijven heeft Deripaska in totaal 150.000 werknemers in dienst, waardoor hij zich de grootste privéwerkgever van Rusland mag noemen.
Dodelijke Kozak
Geboren in een regio ten westen van Moskou en grootgebracht door zijn grootouders in Krasnodar (in het diepe zuiden van Rusland, het land van de Kozakken) studeerde hij kernfysica aan de Universiteit van Moskou. Hij werd een metaalhandelaar en kwam als grote winnaar uit de zogeheten aluminiumoorlogen van de jaren negentig, die naar verluidt vaak dodelijk waren.
Deripaska, die zelf zegt dat hij in die periode geen enkele wet heeft overtreden, zou zich daarbij niet onbetuigd hebben gelaten. Hij werd door een exzakenpartner, Michael Tsjerney, in 2012 onder meer beschuldigd van opdracht tot moord op een zakenrelatie in 1995, het omkopen van overheidsambtenaren om een bedrijfsfusie door te drukken en het inhuren van de Russische geheime dienst om voor zijn privébedrijven inlichtingen in te winnen. Maar Deripaska ontkende en de beschuldigingen van Tsjerney, die destijds 1 miljard schadevergoeding eiste, konden nooit hard gemaakt worden. De zaak werd buiten het gerecht om tussen beide partijen geschikt.
Het is echter niet de enige verdachtmaking tegen de ‘oligarch der oligarchen’. Deripaska wordt al jaren een visum voor de VS geweigerd omdat er bij de FBI tegen hem een onderzoek loopt naar witwaspraktijken en mogelijke banden met de Russische maffia. Criminele praktijken waarnaar Washington bij de aankondiging van de nieuwe sancties uitdrukkelijk verwees.
Dat het Kremlin en in het bijzonder minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov meermaals aandrongen om hem desondanks een Amerikaans visum te geven, maakte hem volgens nieuwszenders als CNN en CNBC extra verdacht bij de FBI.
Banden met Jeltsin
Maar volgens Leonid Bershidski, exredacteur bij de Russische politiekeconomische website Slon.ru, behoort Deripaska niet echt tot de intieme kring van Poetin. Hij is vooral een oligarch die – net als generatiegenoten zoals Abramovitsj en Potanin – zijn immense vermogen verwierf onder Boris Jeltsin. Deripaska trouwde zelfs in bij de brede familie van de voormalige Russische president. Zijn vrouw, Polina, is de dochter van zijn voormalige stafchef Valentin Yumashev, die zelf met een van Jeltsins stiefdochters trouwde.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Michail Chodorkovski hield hij zich na de machtsoverdracht aan Poetin wijselijk gedeisd en hield hij het Kremlin – enkele spanningen niet te na gesproken – te vriend. Een wijze keuze, want net toen Deripaska zich in 2007 had opgewerkt tot de rijkste man van Rusland, sloeg de financiële crisis toe en moest
De verklaring voor de harde aanpak van Deripaska wordt vooral gezocht in de mogelijke banden die de oligarch (en dus ook het Kremlin) zou hebben met Paul Manafort, de excampagneleider van Trump
blz. E6