‘Wakker worden en films maken, dat is mijn verzet’
Films maken is waar dan ook ter wereld een beproeving, maar nog net dat tikje meer als het leger binnenvalt op je filmset. Een Palestijns regisseur kijkt er niet van op. ‘Blijkbaar is een Palestijnse film verdacht.’ JEROEN STRUYS
‘Het lijkt wel een grap dat ik fondsen zou aanvaarden van de overheid die mijn familie verhindert om een normaal leven te leiden, mijn stad bezet en mijn vrienden gevangen zet’
Overspel komt Sarah en Saleem duur te staan. Niet alleen krijgen ze hun echtgenoten op hun dak, maar ook nog eens de geheime diensten, want zij is de vrouw van een Israëlische kolonel en hij een Palestijn. Het persoonlijke is politiek in het beklijvende drama The reports on Sarah and Saleem.
Dat is het ook voor de Palestijnse regisseur, Muayad Alayan. ‘Zolang de bezetting duurt, is het onmogelijk om zelfs maar je tanden te poetsen zonder politieke consequenties’, vertelt hij via Skype. ‘De vraag is alleen hoe ver mensen bereid zijn om in te gaan tegen hun eigen privileges. Dat is dé morele vraag van tegenwoordig.’
The reports on Sarah and Saleem is een van de twee opvallend sterke Palestijnse films op Mooov. Amper twee jaar geleden nog stond dat Vlaamse filmfestival in het teken van de booming Israëlische cinema; nu komt ook de Palestijnse film in bloei. De twee Palestijnse films staan op Mooov trouwens schouder aan schouder met twee Israelische films.
Een zwaluw maakt de Arabische lente niet. In 2006 kreeg de NederlandsPalestijnse regisseur Hany AbuAssad met Para
dise now als eerste een Palestijnse film ge nomineerd voor de Oscars. Dat was toen behoorlijk omstreden.
‘De eerste generatie moest nog vechten om als regisseurs uit Palestina benoemd te worden, een land dat niet eens erkend werd’, zegt Alayan. ‘Ik werd gevraagd door festivals om mijn films in te sturen als Israelisch. Wat ik altijd weigerde.’
Elke regisseur waar ook ter wereld klaagt erover hoe moeilijk het is om films te maken en te financieren, maar de omstandigheden van de Palestijnse filmmakers zetten aan tot nederigheid. ‘In OostJeruzalem mag ik van de Israëli’s niet eens een productiehuis starten’, zegt Alayan. Met Filmlab Palestine in Ramallah probeert hij schoolkinderen warm te krijgen voor films. ‘Toen ik opgroeide was er niet eens een filmschool in Palestina.’
De bezetter kijkt mee
‘Intussen is een echte scene ontstaan’, zegt regisseuse Annemarie Jacir, die al jaren meedraait op internationaal niveau en in Haifa, Israël, woont. ‘We kennen elkaar allemaal. De meeste van ons hebben nog een andere job om te overleven. Voor de crewleden zijn er te weinig projecten om het jaar rond te werken.’
Dat is niet te zien aan de kwaliteit van haar film op Mooov. Wajib gaat over een jongeman die terugkeert naar Nazareth voor het huwelijk van zijn zus, maar moeite heeft met de manier waarop zijn vader de bezetter is gaan tolereren. Haar producent vond financiële steun in zes andere landen, want Palestina heeft zelf geen filmfonds.
De Palestijnse regisseurs zijn veroordeeld tot internationale coproducties met veel deelnemers. Gelukkig voor hen wint de Arabische filmwereld aan zelfvertrouwen, met heel actieve filmfondsen uit Doha, Dubai en Abu Dhabi. Is het niet simpeler om steun te vragen bij het vrij krachtige Israëlische filmfonds? ‘Ik ben de zoon van twee erkende vluchtelingen, allebei uit hun huis verdreven door Israël’, zegt Alayan. ‘Ik weiger van diezelfde staat geld te ontvangen.’
Jacir: ‘Het lijkt wel een grap dat ik fondsen zou aanvaarden van de overheid die mijn familie verhindert om een normaal leven te leiden, mijn stad bezet en mijn vrienden gevangen zet.’
Ook de logistieke problemen zijn enorm. ‘Door de wegblokkades en verspreiding is het aartsmoeilijk om een hele Palestijnse crew op één plek samen te krijgen’, zegt Alayan. ‘Bovendien viel het Israëlische leger met groot machtsvertoon binnen op onze filmset. Blijkbaar vinden ze het opnemen van een Palestijnse film verdacht.’
Beide regisseurs bevestigen de berichten in westerse media dat de spanningen in Palestina weer oplopen. ‘Maar we geven niet op’, zegt Alayan. ‘Elke ochtend wakker worden en films maken, dat is mijn verzet.’