Als het kabinet mee op campagne gaat
Ministers mogen hun kabinetsmedewerkers niet inzetten om tijdens de werkuren campagne te voeren. In de praktijk is er een brede grijze zone.
BRUSSEL I ‘Ik kan niemand verbieden om aan politiek te doen. Maar ik heb op mijn kabinet een paar maanden geleden al heel duidelijk gemaakt dat alle werk aan de campagne buiten de uren moet gebeuren.’ Philippe De Backer, staatssecretaris in de federale regering en Open VLDlijsttrekker in Antwerpen, trekt een duidelijke lijn in de discussie over de inzet van kabinetsmedewerkers in een verkiezingscampagne. Die werd deze week opgerakeld door de rol die Miet Deckers, de woordvoerster van CD&Vvicepremier Kris Peeters, zou hebben gespeeld in de mislukte poging om de chassidische jood Aron Berger op de Antwerpse CD&Vlijst te krijgen. Ze staat altijd aan Peeters’ zijde, ook als die communiceert over de Antwerpse campagne.
Volgens de wet op de overheidsfinanciering mogen federale ministers met overheidsmiddelen alleen communiceren over hun bevoegdheden. Dat geldt dus strikt genomen ook voor Deckers, aangezien zij met overheidsgeld wordt betaald. Ook de Vlaamse deontologische code voor kabinetsmedewerkers zegt expliciet dat zij tijdens de diensturen niet mogen meewerken aan een verkiezingscampagne.
Naar de synagoge
Maar wat daarbuiten? Wat zijn de uren van een kabinetsmedewerker en wie kan controleren wat binnen en buiten die uren gebeurt? ‘Dat is soms moeilijk te bepalen en valt moeilijk te controleren’, zegt de Leuvense professor Publiek management Steven Van de Walle. ‘In de praktijk gebeurt vaak wat strikt genomen niet kan.’
‘Alsof wij uren hebben’, grinnikt ook Nico Crols, de woordvoerder van minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V). Kabinetsmedewerkers zijn vaak partijmilitanten en kloppen lange dagen, waardoor het onduidelijk wordt wanneer ze als kabinetsmedewerker en wanneer als militant aan de slag zijn.
‘Ik reken op de volwassenheid van de mensen’, zegt De Backer. Ook Peeters verdedigt zijn aanpak. ‘Als ik naar de Centrale (de organisatie voor behoeftige joden, red.) ga, is dat als vicepremier. Ga ik nadien naar de synagoge, dan is dat als Antwerpse lijsttrekker. Dat loopt allemaal door elkaar. Als je dat scherp slijpt, kan je niet meer functioneren’, vindt hij. ‘Dan moet je ministers ook gaan verplichten om met de fiets naar het partijbestuur te gaan, want de chauffeur wordt ook betaald door het kabinet.’
Voormalig minister Joëlle Milquet (CDH) heeft mogen ervaren dat wie het te bont maakt, tegen de lamp loopt. Ze werd in 2016 in beschuldiging gesteld omdat ze speciaal voor haar campagne kabinetsmedewerkers aangeworven zou hebben. Maar daarvoor bestaat een brede grijze zone. Hoe dan ook sluipt de gemeentepolitiek toch makkelijk het kabinet binnen.
Schepen als kabinetslid
De deeltijdse kabinetssecretaris van NVAvicepremier Jan Jambon, Philip Cools, is schepen in Brasschaat. Een medewerkster van viceministerpresident Hilde Crevits (CD&V), Lieselotte Denolf, is schepen in Torhout. Er zijn wel meer ministers die lokale figuren inschakelen om de band met de eigen gemeente te behouden. Minister Jo Vandeurzen (CD&V) heeft een adviseur Limburg op zijn kabinet, niet bepaald nodig op een kabinet Welzijn.
De Backer laat weten dat alle communicatie over Antwerpen vertrekt van een afzonderlijk emailadres uwstad@gmail.com. Maar ook onder persberichten of uitnodigingen van De Backer, zoals voor de nieuwjaarsreceptie van Open VLD Antwerpen, prijkt wel eens de naam van zijn regeringswoordvoerder Lotte Van der Stockt. ‘Het kan dat af en toe een foutje sluipt in het systeem’, zegt de staatssecretaris. Bij andere Antwerpse communicatie staat kabinetsmedewerkster Caroline Leys vermeld als contactpersoon. Ze is ook ondervoorzitster van de Antwerpse Open VLD. ‘Ze doet dat na haar uren’, zegt De Backer.
Op het kabinetPeeters vertrekken verschillende uitnodigingen, zoals die voor de voorstelling van de districtslijsttrekkers, rechtstreeks van het kabinetsadres. ‘Dat kan weleens als het snel moet gaan, maar alle communicatie vertrekt zoveel als mogelijk uit Antwerpen. Ons campagneteam opereert vanuit Antwerpen, daar wordt de strategie bepaald, los van het kabinet.’
Het kabinet van NVAvicepremier Jan Jambon, die als lijsttrekker opnieuw naar de sjerp dingt in Brasschaat, geeft eveneens toe dat de grens wazig is. ‘Brasschaat is natuurlijk Antwerpen niet. Ik doe in principe niets voor de campagne, maar ik steek er mijn hand niet voor in het vuur dat ik nooit eens in Brasschaat zal opduiken’, zegt Jambons woordvoerder Olivier Van Raemdonck.
Het blijft daardoor dansen op een slappe koord. ‘Een medewerker laten meedraaien in de lokale campagne kan je alleen maar in problemen brengen’, zegt professor Van de Walle. ‘Nog meer als de minister zwak staat.’
‘Als je dat scherp slijpt, moet je ministers ook gaan verplichten om met de fiets naar het partijbestuur te gaan’
KRIS PEETERS (CD&V) Vicepremier