LAGELONENLAND GROOTBRITTANNIË

Het leuke van radicaallinkse hemelbestormers is dat ze wel eens tegen heilige huisjes durven te schoppen. Dat gebeurde onlangs in GrootBrittannië. John McDonnell, de mi nister van Financiën in de schaduwregering van oppositieleider Jeremy Corbyn, vroeg zich af of het geen goed idee zou zijn als de Bank of England haar beleid voortaan ook zou richten op productiviteitsgroei, in plaats van alleen op inflatie. Als Labour aan de macht komt, gaat het de bank vragen om die beleidsdoelstelling in overweging te nemen.

McDonnells redenering was op zich niet zo gek. Productiviteitsverlies is een groot probleem in de Britse economie. De lonen stagneren en er is een overwicht van activiteiten met een lage toegevoegde waarde. Het land is langzaam aan het afglijden naar het lagelonenland van WestEuropa. Dat komt, zegt McDonnell, doordat er te weinig wordt geïnvesteerd. Investeringen, bijvoorbeeld in automatisering of research, zijn onontbeerlijk als je productiviteitswinsten wilt boeken.

‘Nergens in de westerse wereld worden zo weinig industriële robots gebruikt als in GrootBrittannië’, schreef McDonnell in de krant The Guardian. ‘Onze investeringen in research zijn de laagste van de Oesolanden. De reële lonen liggen lager dan acht jaar geleden.’

Om zijn betoog te onderbouwen had Labour een rapport besteld bij het onderzoeksbureau GFC Economics. Daarin werd vastgesteld dat de banken te veel geld investeren in vastgoed en ‘speculatieve activiteiten’ en te weinig in de reële economie. Met een productiviteitsdoelstelling zou de centrale bank daar paal en perk aan kunnen stellen. ‘Nieuwe bevoegdheden moeten het financiële systeem in de richting van een maximale productiviteitsgroei sturen’, zegt McDonnell.

In de gevestigde financiële wereld werden de plannen afgedaan als luchtfietserij. Dat McDonnell een zelfverklaar de marxist is, die de problemen in Venezuela wijt aan een tekort aan socialisme, maakt hem natuurlijk extra verdacht. ‘Centrale banken kunnen alleen een stimulerende of afkoelende invloed uitoefe nen op de conjunctuur. Ze hebben niet de mogelijkheid om de productiviteits groei te beïnvloeden’, schreef de Financial Times. De krant citeerde gouverneur Mark Carney: ‘De Bank of England is niet in staat om blijvende welvaart te garanderen en evenmin om brede maatschappelijke problemen op te lossen’. Het financieel agentschap Bloomberg maakte gehakt van het plan en wees erop dat het ‘ingaat tegen alles wat economen weten over de rol van monetair beleid’. Productiviteitsgroei is iets voor regeringen, niet voor onafhankelijke centrale banken, luidt het axioma onder economen.

Maar dat een centrale bank probeert het investeringsbeleid van bedrijven te sturen, is niet zo vergezocht. Het is

Dat een centrale bank probeert het investeringsbeleid van bedrijven te sturen, is niet zo vergezocht

precies wat de ECB al jaren aan het doen is. Doordat de ECB op grote schaal obligaties van de banken overkoopt, hebben die maandelijks 40 miljard euro te besteden. Dat gebeurt onder meer in de vorm van bedrijfskredieten. Volgens de laatste Bank Lending Survey van de ECB hebben de banken door het opkoopprogramma 10 procent meer bedrijfskredieten verleend. De veronderstelling dat die investeringen de productiviteitsgroei in de eurozone ten goede komen, lijkt niet heel gewaagd.