Niet voor dwarsfluithaters
Wie haar greatest hits had verwacht, kwam bedrogen uit. Wie zich vooraf verdiept had in Björks ‘dwarsfluitalbum’ werd beloond voor die moeite.
Het concert van Björk op het Gentse SintPietersplein was er eentje in de categorie ‘langverwacht’. Het was immers van haar passage op Pukkelpop in 2012 geleden dat de IJslandse superster in België te zien was. Dat concert werd destijds niet zo goed onthaald. Een headliner die zich liet vergezellen door een meisjeskoor en slechts twee muzikanten? Dat was niet waar de Kievitse festivalwei op stond te wachten. Het typeert Björk: ze is nu eenmaal niet de artiest die geeft wat het publiek vraagt. Haar grote hit ‘It’s oh so quiet’, een cover, speelt ze bijvoorbeeld nooit live.
Die reputatie maakte ze woensdagavond waar. Björk speelde haar doorbraaksingle ‘Human behaviour’ en ‘Isobel’ (uit haar tweede plaat Post), maar verder stond het concert vooral in het teken van haar jongste plaat, Utopia. Dat album past in de reeks albums waarmee Björk zich de afgelopen 25 jaar op de kaart zette als avantgardemuzikante en technologiepionier. Je zou kunnen stellen dat ze na Debut en Post almaar conceptueler ging werken. Op die eerste twee albums stond ze nog afgebeeld als zichzelf, al zag je wel meteen een verschil: het ingetogen meisje van Debut was op Post plots een femme fatale geworden, met wapperend, lang zwart haar. Op de cover van Homogenic stond Björk niet meer als zichzelf afgebeeld maar als een geisha, gekleed in een kimono van Alexander McQueen.
Vanaf dat moment nam de IJs landse kameleon bij elk nieuw album een andere gedaante aan én legde ze telkens een andere muzikale focus in haar platen. Zo waren de klanken die je hoorde op Medulla voornamelijk afkomstig van menselijke stemmen, werd Volta gedomineerd door koperblazers en wordt Utopia nu al haar ‘dwarsfluitalbum’ genoemd. De dwarsfluithaters lopen er gillend van weg, de liefhebbers worden erdoor betoverd.
Avatar
Die tweedeling gaat ook op voor Björks concert in Gent. Wie de greatest hits had verwacht, kwam bedrogen uit. Wie zich vooraf verdiept had in het album, werd beloond voor die moeite.
Het podium werd bevolkt door dwarsfluitspelende mythische wezens (in werkelijkheid waren dat de vrouwen van het IJslandse fluitistenseptet Viibra), gigantische bloemkelken en een ronddraaiend plantenplatform. Bij aanvang verscheen een heus manifest op het grote scherm achter Björk en haar muzikanten. Laten we niet dromen van een toekomstig Utopia, stond er te lezen, maar laten we nu al bouwen aan een wereld die natuur en technologie met elkaar verzoent. Björk droomt van een utopisch eiland waarop het matriarchaat zegeviert, de natuur bloeit en de liefde zalft. Zelf verscheen ze in een gevederd blauwwit kostuum en droeg ze, net zoals haar muzikanten, een masker dat haar op een futuristisch natuurwezen à la Avatar deed lijken.
‘Wat klinkt ze toch schattig’, hoorden we iemand naast ons verzuchten, toen de zangeres haar publiek voor de vierde keer een welgemeende ‘bedankt’ toefluisterde. Het was waar. De bekendste paradijsvogel van IJsland heeft nog altijd iets kinderlijk naiefs over zich, ook al is ze intussen 52.
Björk lijkt niet te verouderen, al wordt die indruk wellicht versterkt door het feit dat ze zich op concerten en op haar albums al ja
Het vroeg wel wat van je aandacht, al die onconventionele songs vol fluit en harp, zonder noemenswaardige refreinen
renlang in die gekke kostuums en maskers hult.
Unieke dictie
Dwarsfluit, harp en exotische vogelgeluiden domineerden de songs. Opener ‘Arisen my senses’ zette meteen de toon voor het contrast dat Björk als componiste zo typeert: harpklanken zo lichtvoetig als ballerina's, zij die dwingend ‘I care for you’ uitriep. ‘I literally think I am five minutes
away from love’, klonk het vervolgens dolverliefd in ‘Features creatures’. De r’en in het woord ‘literally’ liet ze daarbij lekker lang rollen. Björks dictie blijft uniek in het popuniversum.
Het vroeg wel wat van je aandacht, al die onconventionele songs vol fluit en harp, zonder noemenswaardige refreinen. Maar er zat een duidelijke muzikale lijn in het concert. Naar het eind toe zwollen de beats aan en zagen we almaar meer mensen meewiegen – ‘dansen’ zou een te groot woord zijn – op de sputterende ritmes van ‘Losss’ en afsluiter ‘Notget’. Björk nodigde uit in haar betoverende midzomernachtsdroom. Al had die best wat langer mogen duren, voor een avondvullend concert.
Björk. Gezien op woensdag 11 juli op het SintPietersplein in Gent.