Inpakken
‘Hoeveel boeken heb jij eigenlijk?’ Ik krijg die vraag geregeld van bezoekers die voor de eerste keer langs de uitpuilende boekenkasten in mijn huis lopen. Ze vragen zich wellicht ook af welk systeem ik hanteer bij de rangschikking van al die titels.
Wat die bezoekers niet weten is dat ik nog een kamer heb waarvan ik de deur angstvallig dicht houd en waar alleen ik binnen mag. Ik heb net geen veiligheidshelm met reddingslamp nodig. De boeken liggen er opgestapeld van de vloer tot het plafond. De deur moet voorzichtig open, want ooit blokkeerde een omgevallen stapel de ingang. Sindsdien stapel ik ordelijker.
Die boeken liggen daar omdat ik niet kan beslissen welke ik wil wegdoen en welke ik wil houden. Toch zou ik de meeste van die boeken kunnen missen omdat ik ze nooit meer zal herlezen. Waarom doe ik ze dan niet weg?
Ik ben een redelijk onthecht mens als het om bezit gaat. Ik wil een auto die rijdt, comfortabele kleren en lekker eten. Maar als het om boeken gaat komt een obsessieve bezitsdrang naar boven die ik amper kan verklaren. Ik. Wil. Boeken. Hebben. Ze zijn van mij en van mij alleen.
Elke bibliotheek is een autobiografie en wanneer je die moet wegdoen is het alsof je je eigen in memoriam schrijft
De grote boekenkenner en verzamelaar Alberto Manguel beschrijft in Packing my library (Yale University Press) datzelfde gevoel. Hij had ruim 35.000 boeken. Die had hij uitgestald in een omgebouwde schuur bij zijn herenboerderij in de Loirestreek. In juni 2015 moest hij verhuizen en ging hij veel kleiner wonen, op een flat in New York. De hele boekenverzameling kon niet mee en hij moest harde keuzes maken.
Manguel zingt op een haast erotische manier de lof van alle mogelijke soorten bibliotheken die hij in zijn leven heeft bezocht, maar ‘de boeken die ik lees moeten wél van mij zijn’, voegt hij eraan toe. ‘Daarom voel ik zo diep het verlies van de boeken die mijn handen zo goed kennen. Ik ben zoals Thomas die wil aanraken om te kunnen geloven.’
Elke bibliotheek is een autobiografie en wanneer je die moet wegdoen is het alsof je je eigen in memoriam schrijft. Packing my library is een heerlijk meanderende filosofische elegie over de liefde voor boeken en hoe ze zin aan een leven kunnen geven. Boeken, schrijft Manguel, bieden zelden antwoorden maar stellen wel de juiste vragen. Daarom ook dat kleine en grote dictators ze zo vaak wilden verbranden, verbieden of censureren. Nooit zal de literatuur verdwijnen omdat niets kan wedijveren met de verbeelding van de mens. Augustus verbande Ovidius. Augustus’ rijk is voorgoed voorbij. Ovidius’ kunst leeft nog altijd.