Master in de overlevingswetenschappen
Twee nieuwe boeken geven een glashelder inzicht in hoe de Kimdynastie in NoordKorea onder de extreemste omstandigheden wist te overleven. ‘De cashflow voor hun kernwapenprogramma komt ook van Europa.’
De afgelopen jaren bestelden verschillende Nederlandse scheepsbouwers schepen in Polen. Op die werven is het ’s nachts niet stil, want dan zijn de NoordKoreaanse lassers aan het werk. Die zeggen nooit nee, dat kunnen ze niet.
Het levert het NoordKoreaanse arbeidsbemiddelingsbureau winsten tot 35.000 dollar per persoon op. Zelf verdienen de arbeiders nauwelijks wat. Volgens Remco Breuker, die in januari een rapport uitbracht over NoordKorea’s overzeese slaven, teelden ze in Polen tomaten voor de Britse markt en bouwden ze in Denemarken aan Navoschepen. Soms gingen volgens Breuker zelfs EUsubsidies voor werkgelegenheid naar zulke projecten.
Die goedkope arbeid was een ernstig veiligheidsrisico voor de Navo en die duizenden dollars droegen bij tot de recente rakettesten, die veel Europeanen zagen als de spectaculairste vervanhunbedshow van het moment. Breukers conclusie is duidelijk: ‘De cashflow voor het NoordKoreaanse kernwapenprogramma komt ook van bij ons, Europa’.
Kennis devalueert snel
Het is goed vijftien jaar geleden dat in ons taalgebied nog diepgravende analyses over NoordKorea verschenen. Toen had het land net een moordende hongersnood achter de rug. Weinigen geloofden dat de stalinistisch ogende bedelstaat ooit een volwaardige kernmacht kon worden. In de tussentijd publiceerden uitgevers vooral verhalen over individuele ontsnappingen uit de vernietigingskampen waar NoordKorea zijn politieke zondebokken opsluit.
Boeken die helpen om de ‘black box’ NoordKorea beter te begrijpen, waren zelden meer nodig dan nu. Want zie: het armoedige NoordKorea beschikt vandaag over nucleaire langeafstandsraketten. Die zijn zo ontworpen dat ze raketafweersystemen te slim af zijn. Voortaan kunnen ze Amerikaanse en Aziatische steden van de kaart vegen. Hoe kon het zover komen en waarom blijft dit regime overeind?
Met De Kimdynastie en De B.V. NoordKorea geven respectievelijk de Nederlandse journalist Casper van der Veen en de hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden Remco Breuker een antwoord op die vragen. Dat levert twee essentiële boeken op over de geschiedenis én de recente capriolen van ‘schurkenstaat’ NoordKorea.
Van der Veen doet zijn verhaal chronologisch, gebaseerd op wetenschappelijke literatuur. Breuker, die Koreaans spreekt, springt heen en weer tussen de familie Kim, wetenschapsbeoefening in de ‘Volksrepubliek Korea’ en de beangstigende cyberhackings die het regime succesvol uitvoerde. Van der Veens perspectief is ontleend aan zijn gesprekken met NoordKoreaanse vluchtelingen en hij grasduint ook volop in zijn herinneringen aan wetenschappelijke congressen. Dat maakt De B.V. NoordKorea soms een stuk stroever en minder to the point dan De Kimdynastie.
Toch vullen deze toegankelijke boeken elkaar ook aan. Want kennis over NoordKorea devalueert razendsnel. Zo verwijst Van der Veen naar de praktijk om drie generaties van dezelfde familie naar vernietigingskampen te sturen voor de misstappen van één lid. Breuker hoort dan weer van vluchtelingen dat Kim Jongun die praktijk juist minder snel toepast dan vroeger. Ook ziet Van der Veen buitenlandse series en muziek als een middel om NoordKoreanen te laten kennismaken met het leven in een vrije democratie. Ondertussen heeft Kim Jongun al openlijk toegegeven dat hij een grote fan is van ZuidKoreaanse pop of Kpop. Dat is niet toevallig. Nu NoordKoreanen via USBsticks veel gemakkelijker aan de (illegale) Kpop kunnen komen, kiest het regime de weg van de minste weerstand. Coöpteer dat waar je schrik van hebt, dan verliest het wel snel zijn revolutionaire potentieel.
Teren op de zwarte markt
Dit is dé les die men na het lezen van beide boeken kan trekken: NoordKorea heeft een razend intelligent regime. Het heeft alles overleefd wat een normale staat zou nekken.
Sinds 1910 – wantrouw elk boek
NoordKorea is een razend intelligent regime. Het heeft alles overleefd wat een normale staat zou nekken
over NoordKorea dat in 1945 begint, want dat helpt niet om de Koreaanse samenleving beter te begrijpen – gaat sterk antiimperalistisch nationalisme samen met een totaal gebrek aan een onafhankelijk, kosmopolitische middenveld. Dat baande de weg voor een machiavellistische familiedynastie. De Kims beschouwen het land als hun persoonlijke eigendom.
Die bijna feodale staat levert ondertussen al lang niet meer de jobs en de rantsoenen die er vroeger voor iedereen waren. NoordKorea heeft een kapitalistische markt, functioneert alleen nog maar dankzij massale corruptie en verplicht zijn burgers om het allemaal zelf uit te zoeken.
Treffend is het voorbeeld van de NoordKoreaanse smokkelaar die niet alleen een vleesfabriek betaalt om haar als werknemer op de loonlijst te laten staan, maar ook nog eens een deel van haar handeltje afstaat. Werkloos zijn is strafbaar in NoordKorea, maar de officiële lonen zijn niet genoeg om van te leven. En enkel met het in China opgepikte vlees van smokkelaars kan de fabriek de productiedoelen halen. ‘Het is NoordKorea gelukt om de slaven hun eigen slavernij te laten betalen’, besluit Breuker.
Gesprekken in de marge
Duidelijk wordt ook dat NoordKorea alle conventies van een gewone staat aan zijn laars lapt. De Kimdynastie oogt meer als een criminele organisatie, die ambassades gebruikt voor lucratieve handel in crystal meth, nepdollars, wapens en moderne slaven. Met de focus op deze onfrisse buitenlandpolitiek vermijden de twee auteurs ook de KoudeOorlogsdogmatiek die enkel focust op de kernwapens die de Kims niet zouden mogen hebben.
‘Wat er ook tegenover staat, NoordKorea zal die wapens niet vrijwillig opgeven’, meent Breuker. ‘Het is van cruciaal belang dat te accepteren.’ Meer nog, volgens Breuker ondergraaft het Westen zelf de sancties tegen NoordKorea door ‘de race naar beneden om arbeiders zo min mogelijk te betalen voor hun arbeid’.
Daarom zijn westerse democratieën ook niet voorbereid op wat de auteurs zien als het echte gevaar: een NoordKorea dat als voorbeeld dient voor andere landen die het diplomatieke spel even nietsontziend willen spelen. Niet alleen met drugs en cyberhackings, maar ook met vernietigingskampen voor de eigen onderdanen.
Vanuit zo’n perspectief is de blufpoker tussen Donald Trump en Kim Jongun een triest, bijna irrelevant schouwspel. In juni zei de Amerikaanse president nog tegen Kim dat hij ‘al die mooie stranden eens vanuit een vastgoedperspectief moest bekijken’. ‘In plaats van raketten te lanceren op die stranden zou hij de mooiste hotels en koopflats kunnen hebben. Het is geweldig: je hebt ZuidKorea, je hebt China, en zij hebben al het land daartussen.’