De palmboom
David Hockney omschreef de visuele kracht van de palmboom als ‘ejaculatoir’
Uit ‘Jardin d’hiver’ van Marcel Broodthaers. ‘Looking for Cole Porter’.
uitstekende gezelschap van een fles, een klok, een pijp, een notenbalk en een schildpad.
Een exDDRinwoner als Sigmar Polke schakelde de palmboom in, maar ook pinupgirls, flamingo’s en chocola, om een satire te maken op de naoorlogse welvaart. In zijn Duitse variant van de pop art herwerkte hij banale motieven uit advertenties. In zijn reeks Höhere Wesen befehlen ontving hij ingevingen van hogere wezens, en stelde hij palmbomen samen met alledaagse objecten als een vouwmeter of brood.
Niemand is beter geplaatst om palmbomen op te voeren dan kunstenaars uit Californië. De schilder David Hockney zei zelfs dat hij zich daar in de jaren 60 vestigde ‘voor de mannen en de palmbomen’. In zijn weergave van de stad laat hij zijn homoerotische thema’s doorzinderen. De palmbomen, die in zoveel werk van hem voorkomen, zijn bij hem sensuele en fallische elementen. Bij een toelichting over zijn oeuvre omschreef hij hun visuele kracht ooit als ‘ejaculatoir’.
Ook bij Ed Ruscha is Californië altijd op de achtergrond aanwezig. In zijn fotoboek A few palm trees (1971) maakte hij documentaire opnames uit zijn leefomgeving. De palmbomen ontdeed hij van hun context, zodat alleen iele, opgeschoten vormen overbleven. Zijn gouwgenoot John Baldessari vond dat er stilaan wel genoeg gecreëerd was en bediende zich van footage. In zijn Overlap series combineert hij foto’s van palmbomen met beelden van Vikingen of iemand die gewurgd wordt.
Eerlijk over de leugen
In die traditie werkt onze landgenoot Bruno V. Roels verder. ‘Ondanks de talrijke soorten lijkt de palmboom met zijn iconische vorm inwisselbaar’, zegt hij. ‘Daarom maak ik van één analoge opname talrijke variaties in de donkere kamer. Het charmeert me dat ik daar met een techniek van honderd jaar oud mee kan spelen. Hoewel we beter weten, wordt een foto als waar beschouwd. Ik laat mijn sporen als kunstenaar wel intact – ik ben eerlijk over de leugen. Voorlopig zijn mijn palmboomfoto’s plagerig en ondeugend. Een politieke laag zit er nog niet in, die zit wel in mijn privéverzameling palmboombeelden. Ik ben er nog niet mee klaar. Al is het maar omdat het zo leuk is om te reizen naar al die bestemmingen met palmbomen.’
‘Paradise is now, palm trees in art’ ‘Zollstockpalme’.