MIJN GELD Maak uw erfenis fair

Kies voor het familiepact

Stel: uw dochter heeft dure studies gevolgd in het buitenland. Aan uw zoon heeft u ter compensatie een som geld gegeven om een eigen zaak op te starten. Voor u en uw kinderen lijkt dat een faire deal. Maar volgens de wet telt alleen de geldsom die u aan uw zoon hebt gegeven. Het resultaat? Bij de verdeling van uw erfenis zal de geldschenking aan uw zoon gecompenseerd worden met een extra erfdeel voor uw dochter, hoewel dat niet uw bedoeling was.

Vanaf 1 september kunt u dit probleem oplossen met een familiepact. ‘Daarin gaan ouders samen met hun kinderen op zoek naar een fair evenwicht’, legt professor Charlotte Declerck (UHasselt & Tiberghien) uit. ‘Er kunnen ook subjectieve voordelen of voordelen in natura meegenomen worden, zoals opvang van de kleinkinderen, gratis wonen in een appartement van de ouders, buitenlandse studies, enzovoort. Essentieel is dat alle betrokkenen akkoord gaan met de gemaakte afspraken. Achteraf kan niemand er dan nog op terugkomen.’

Ook in andere situaties kan een familiepact een prima oplossing zijn. Enkele voorbeelden:

In nieuw samengestelde gezinnen kunnen ook de stiefkinderen bij een erfovereenkomst betrokken worden. Zo kunnen uw eigen kinderen bijvoorbeeld afstand doen van hun voorbehouden erfdeel ten voordele van een stiefbroer of –zus.

Hebt u schenkingen gedaan aan één welbepaald kind, bijvoorbeeld een zorgenkind, dan kunnen uw kinderen in een familiepact beloven dat ze hier later niet op zullen terugkomen. Die belofte is bindend. Ook een erfenissprong ten voordele van uw kleinkinderen kan op die manier veiliggesteld worden.

Een familiepact kan ook duidelijkheid creëren over de waarde van schenkingen. Hebt u bijvoorbeeld het familiebedrijf of een appartement weggeschonken aan één van uw kinderen, dan kunt u daar samen een waarde op kleven. Als iedereen zich daarmee akkoord verklaart, kan niemand die achteraf nog betwisten.

Omdat een familiepact ingrijpende gevolgen kan hebben, gaat het gepaard met strikte procedures en bedenktermijnen. Zo is de tussenkomst van een notaris bij

voorbeeld wettelijk verplicht.

Testament

Met een testament bent u alleen zelf aan zet. Daarin kunt u bijvoorbeeld vastleggen wie uw appartement aan zee moet krijgen en wie de familiejuwelen erft. Dat kunt u bij wijze van spreken neerkrabbelen op een bierviltje. Als u het gedateerd en ondertekend heeft, is het in principe rechtsgeldig.

U heeft echter nooit absolute zekerheid dat uw wensen ook onverkort zullen worden uitgevoerd. Een testament is namelijk alleen bindend als u de wettelijke erfopvolgingsregels respecteert. Een erfgenaam die meent dat hij of zij benadeeld is, kan uw testament altijd aanvechten. Er kan ook ruzie ontstaan over de waarde die de juwelen of het appartement vertegenwoordigen. Tot slot kunt u met een testament ook niet ingaan tegen de bepalingen van uw huwelijkscontract. Om te vermijden dat uw testament onuitvoerbaar is, kunt u dus toch best een notaris raadplegen.

Huwelijkscontract

Gehuwde partners kunnen in onderling akkoord ook erfclausules opnemen in hun huwelijkscontract. Dat kan meteen als ze in het huwelijksbootje stappen of eventueel later nog. Zet u ‘verblijvingsbeding’ in uw huwelijkscontract, dan erft de langstlevende alle gemeenschappelijke bezittingen in volle eigendom. Ook het ‘keuzebeding’ is tegenwoordig erg populair. Hiermee kunt u als langstlevende zelf kiezen of u bijvoorbeeld de gezinswoning of de gemeenschappelijke gezinsspaarpot in volle eigendom naar u toetrekt, dan wel in vruchtgebruik alleen.

Ook ‘eigen’ goederen – bijvoorbeeld de familiegoederen of voorhuwelijkse bezittingen – kunt u via uw huwelijkscontract bij de langstlevende parkeren. Zolang dat binnen de wettelijke grenzen blijft, kunnen uw kinderen daar niets tegenin brengen en moeten ze wachten op hun erfenis.

Bij een tweede huwelijk is ook het omgekeerde mogelijk. Hebt u kinderen uit een vorige relatie, dan kunt u via uw huwelijkscontract bepaalde bezittingen buiten uw nieuwe huwelijk houden. Zo kunt u bijvoorbeeld uw buitenverblijf of een beleggingsportefeuille meteen in volle eigendom reserveren voor uw eigen kinderen.

Die mogelijkheid hebt u vanaf 1 september ook voor de gezinswoning en de huisraad, weliswaar met de beperking dat de langstlevende de woning en de huisraad nog minimaal 6 maanden mag gebruiken.

Omdat een familiepact ingrijpende gevolgen kan hebben, gaat het gepaard met strikte procedures en bedenktermijnen